Tine van Houselt maakt portretten van haar eigen koeien
„Die enorme neus!” zucht Tine van Houselt (49) uit Laren (Gld.) als ze naar een van haar lievelingskoeien kijkt. „En let eens op die grote ogen.” Koeien zijn haar passie. Ze melkt ze niet alleen dagelijks, ze schildert ze ook. „Met koeien kun je net als met een hond een sterke band opbouwen.”
De Nikoncamera van Tine van Houselt heeft een grote lens. Startklaar staat ze in de wei als Floris, haar man, de deuren van de stal opendoet. Dit is haar moment. Deze eerste tien minuten, wanneer de koeien al springend en dansend de wei in paraderen, maakt Tine van Houselt foto’s die de basis vormen voor haar verkeersborden met overstekende koeien. „Koeien rennen en springen maar één keer per jaar. Dus hier moet ik het mee doen.”
Daar komt de eerste neus. Voorzichtig, langzaam stappend, laat de koe zich zien. En ja, daar volgen er meer. Tien zijn het er nu, twintig. De kinderen die speciaal voor de weidegang met de bus vanuit Zaltbommel naar de boerderij in Laren, bij Lochem, zijn gekomen, kijken teleurgesteld. „Ze dansen niet.” Maar dan opeens begint er een te springen. De dieren rennen, nemen happen van het vroege voorjaarsgras, maken nog eens een mooie bokkensprong, met de staart omhoog. Een koe op twee poten, 600 kilo op één poot. Het kan vandaag allemaal.
Tine van Houselt geniet. Ze staat in de wei. Op een plek waar de dieren op haar afkomen. „Mensen willen op de verkeersborden die ik beschilder vaak een afbeelding van een koe van voren, alsof de dieren naar hen toe komen rennen.” Het maken van de perfecte foto is niet geheel zonde risico. „Ho!” roept ze zo af en toe luid. Ze steekt haar arm naar voren. De dieren luisteren. „Ik ken ze en ze kennen mij. Dat scheelt.”
Er is niet veel tijd om te praten. Dat gebeurt later, in haar woonkamer, die ook dienstdoet als galerie, met uitzicht op het koeportret van Fieke, die ze in 2005 schilderde. „Fieke was toen een van mijn favoriete modellen: prachtige oogopslag, geweldige neus en een mooie aftekening van het zwart-wit op haar kop.” Inmiddels is Fieke er niet meer. „Ze was niet zo’n goede melkproducente, en daarom moest ze wijken voor betere koeien. In zo’n geval moet er bij mij wel even een knop om. Wij hebben niet meer zo veel van deze zwartbonte koeien. Dus als ik een ”Fieke-koe” wil schilderen, ga ik naar een collega-boer die ze wel heeft lopen.”
Haar portretten zijn levensecht. „Ik denk dat mijn werk zich onder andere onderscheidt van dat van andere koeienschilders doordat de verhoudingen kloppen. Dit krijg ik ook vaak als compliment van collega-boeren wanneer die op excursie komen. Ik ben opgegroeid op een melkveebedrijf, ga van jongs af aan met koeien om, dan weet je ook hoe ze in elkaar zitten.”
Tine van Houselt schildert de dieren na van een foto. Die maakt ze terwijl ze voor de koe ligt. „Als je vanuit die positie fotografeert, wordt de koe nog mooier, imposanter. De dieren blijven herkenbaar. Ik heb regelmatig koeien geportretteerd in opdracht en de eigenaren weten altijd meteen om welk dier het gaat.”
De schilderijen hebben iets koddigs. „Ik zeg zelf altijd dat ze een vleugje strip meekrijgen. Door de kenmerken van een koe te benadrukken –goeiige ogen, lange wimpers, grote neus, rimpels– en sommige lijnen extra accent te geven, krijgen ze iets stripfiguurachtigs.”
Wie bij Tine van Houselt een koeienschilderij koopt, heeft grote kans om de koe ook in het echt te ontmoeten. En de kopers krijgen een zogenaamde ”koekaart” mee. Daarop staan de geboortedatum, de afstamming van de koe, de melkproductie en de kalfjes die ze heeft gehad. „Je hebt een portret van een unieke koe aan de muur hangen; niet één koe is immers hetzelfde.”
Koeienschilderijen zijn populair. Dat merkt Van Houselt duidelijk. Hoe dat komt? „Koeien zijn aaibaar. En gemakkelijk te benaderen. Als je onderweg bent en je bij een weiland met koeien stopt, komen ze al heel snel naar je toe, omdat ze nu eenmaal zo nieuwsgierig zijn. Wie geluk heeft, kan een koe zelfs knuffelen. Daar houden mensen van.”
Behalve de portretten op linnen maakt de koekunstenares verkeersborden met koeien erop. In 2007 beschilderde ze haar eerste bord, eigenlijk als grap. De koeien moesten toen voor het eerst de weg oversteken naar een weiland aan de overkant. Eerder stond er mais op dat land. „We konden een standaardverkeersbord met een overstekende koe kopen, maar Floris zei: „Je kunt er ook zelf een schilderen.” Zo gezegd, zo gedaan.”
Al snel blijkt dat voorbijgangers het bord geweldig vinden. Toeristen stappen van de fiets en maken er foto’s van. En veel mensen die het Pieterpad lopen, dat langs de boerderij ligt, staan even stil bij het verkeersbord. „Het is prachtig om dat vanuit de tuin te bekijken.”
Voor de Kunstroute van Lochem, een evenement dat elk jaar wordt gehouden, wilde ze iets nieuws brengen. „Er kwamen steeds meer deelnemers, en wilde ik bezoekers blijven trekken, dan moest ik met iets bijzonders komen. Zo ontstond het idee om meerdere verkeersborden te gaan beschilderen en ze tijdens de Kunstroute langs een pad in ons weiland te plaatsen. Vanaf die tijd zijn de borden ook te koop.”
Nu staan of hangen er inmiddels veertig verkeersborden van haar hand in Nederland, België en zelfs in Frankrijk. „Het zijn vooral niet-boeren die de verkeersborden kopen. Een deel hangt het verkeersbord binnen op. Anderen zetten het in de tuin of langs de weg. Inmiddels heb ik ook borden met andere dieren in opdracht gemaakt.”
Weidegang bijwonen
Op enkele plekken lopen de koeien al buiten. Andere boeren wachten totdat het gras hoog genoeg is.
Het is op sommige boerderijen mogelijk om als toeschouwer bij het naar buiten gaan van de koeien aanwezig te zijn. En sowieso is het regelmatig mogelijk om ergens in het land een melkveebedrijf te bezoeken. Er worden regelmatig open dagen gehouden. Op de website www.frieslandcampina.com zijn onder ”duurzaamheid” de open dagen te vinden met datum en locatie.
Vorig jaar waren de open dagen van melkbedrijf Friesland Campina (www.campina.nl) gekoppeld aan de weidegang van de koeien. Dit jaar wilde de organisatie de boeren vrijlaten in hun keuze wanneer ze de koeien voor het eerst naar buiten zouden doen. De open dagen zouden vandaag worden gehouden, maar zijn volgens de site vanwege organisatorische redenen verzet naar tweede pinksterdag.
Op de website www.wakkerdier.nl staan ook adressen van enkele biologische boeren die de deuren openzetten voor gasten.
Koeienweetjes
Het aantal melkgevende koeien in Nederland bedraagt 1,5 miljoen.
Nederlandse melkkoeien geven ruim 300 dagen per jaar melk en produceren gemiddeld 8000 kilogram melk per jaar.
Een koe in de wei eet per dag 80 kilogram gras.
Een koe in de stal besteedt gemiddeld twee uur per dag aan eten en drinken.
Een koe heeft per etmaal voldoende aan twintig minuten slaap.
De gemiddelde hoogte van Nederlandse melkkoeien is 1,45 meter.
Een koe weegt rond de 500 kilogram.
Bron: Zuivelonline.
