Even leek het alsof de tijd na 1990 niet was doorgegaan. Beide kamers van het Britse parlement besloten meer aandacht te geven aan het verscheiden van de 87-jarige oud-premier dan een korte herdenking. Zowel het Hoger- als het Lagerhuis kwam terug van reces om in een urenlang debat stil te staan bij de dood van Thatcher. In een prachtige demonstratie van welsprekendheid vertelden parlementariërs die met haar hadden samengewerkt in korte bijdragen van enkele minuten hoe ze op die goede oude tijd terugblikten.

Ook de media kregen er geen genoeg van. Tv-stations zonden doorlopend archiefbeelden uit van de vrouw met het handtasje. Op straat vertoonden zich dagenlang mensen met bloemen. Tegelijk verheugden velen zich over haar dood. Het lied ”Ding dong, the witch is dead” werd een echte hit op de radio. En haar uitvaart morgen in Londen zal ook weer veel aandacht krijgen.

Voor prof. Henk Dekker (politiek psycholoog aan de universiteiten in Leiden en Utrecht) is de grote aandacht geen verrassing. „Thatcher was een sterke persoonlijkheid die grote emoties opriep. Ze combineerde dat met herkenbaarheid. Geen enkele vrouw had een kapsel zoals zij. Ze gaf de indruk dat ze haar vijanden wel zou verslaan.”

Welke emoties riep ze op?

„Van hoop zowel als angst. Onder haar zou het land opleven. Iedereen die bezorgd was, kon op haar stemmen. Zij zou de eer van de Engelsen redden, desnoods in een oorlog ver weg.

Maar niet iedereen was blij met haar. Haar economische beleid bezorgde velen ook grote angst. Of iemand bekend blijft, is dus geen rationele kwestie, maar een emotionele.”

Hoe zorgen die emoties ervoor dat een oud-premier meer dan 22 jaar wordt onthouden?

„Emoties verdwijnen niet. Gedachten vervagen, meningen slijten, maar gevoelens niet. Je hoort weleens de vraag of persoonlijkheid ertoe doet. Nou, wel dus. Een gevoel over iemand verdwijnt slechts heel moeilijk. Emoties laten je je leven niet los. Daar is Thatcher een voorbeeld van.”

Was Thatcher daarin uniek?

„Er zijn wel vergelijkbare voorbeelden. Ik denk aan Clinton, Obama, Reagan. Misschien ook Merkel, ook al is het bij haar minder. In Nederland was Pim Fortuyn zo’n figuur.

Al deze mensen hadden en hebben een duidelijke boodschap. Bovendien is er een eenheid van boodschap en persoon. Als je hen op een onbewaakt ogenblik zou bespieden, zou je dezelfde boodschap krijgen.”

Thatcher was een provocerende persoon. Helpt dat ook?

„Natuurlijk helpt dat. Ook daarmee riep zij emoties op. Hoe meer emoties je oproept, hoe langer je wordt onthouden.”

Het blijft raadselachtig dat Thatcher pas uit de verf kwam toen ze partijleider werd. Daarvoor was ze een kleurloze bestuurder.

„Blijkbaar ging ze er toen pas voor. Bij sommige politici werkt dat zo. Dan gaat er een knop om als ze op een bepaalde positie komen. Soms betekent dat hun ondergang, maar het kan ook in hun voordeel werken.”

Bekend worden is dus ook een kwestie van keuze?

„Je moet eraan werken. Keihard. Alle politici op topniveau zijn daar heel bewust mee bezig. Hoe gebruik ik mijn stem en mijn handen, hoe kom ik over? Daar zijn deze mensen dag en nacht mee bezig.

Ik ben van plan nog eens een overzicht te publiceren met ”100 tips om charisma te kweken”. Fortuyn beheerste misschien zestig van die trucs, maar Thatcher wel tachtig. Zo bouwde zij aan haar persoonlijkheid.”

Oude kennissen herkenden in Fortuyn direct zijn dwarse persoon­lijkheid. Moest hij daarvoor oefenen?

„Hij was heel bewust bezig met de vraag hoe hij overkwam. Hij liep bewust altijd in een kostuum. Hij richtte zijn campagne vooral op de televisie. Daarin was hij heel selectief. Hij wist ook wat hij daar moest doen, namelijk schoppen tegen de heersende orde van politici en journalisten.

Zo deed Thatcher het ook. Waar je haar ook zag, ze droeg altijd dezelfde waarden uit. Dat deed ze voortreffelijk. Daarbij viel ze natuurlijk als vrouw op tussen de mannen. Dat werkte ook in haar voordeel.”

Hoe kan het dat de een doorbreekt en na twintig jaar nog onthouden wordt en de ander in vergetelheid raakt?

„Cruciaal daarvoor is dat je met jezelf in het reine bent. Emotionele stabiliteit, heet dat. Lastige dingen uit je verleden moet je hebben verwerkt. De kiezer moet het gevoel hebben dat je niets achterhoudt. Dat je heel dicht bij jezelf blijft. Dit is meer dan gewone volwassenheid. Je moet daarin uitblinken.

Een programma uit het hoofd leren, kan iedereen. Maar persoonlijkheid heeft maar een enkeling. Je moet mensen het gevoel geven dat ze trots mogen zijn dat ze Nederlander zijn. Dat is je positieve boodschap.

Je wordt geen ster door te pleiten voor 3 procent in plaats van 3,5 procent. Nee, je moet de mensen zeggen dat ze wat voorstellen en dat ze wat kunnen. Je moet hun zelfvertrouwen geven. En daarvoor moet je eerst zelfvertrouwen hebben. En niet alleen als de camera aan staat. Je moet dit altijd uitstralen. Dat is hard werken.”

Blijft de vraag of er geen natuur­talenten zijn bij wie het vanzelf gaat. Wiegel lijkt van een ander formaat dan Balkenende.

„Balkenende had er misschien niet alles voor over. Maar ook Wiegel is niet als topper geboren. Ook hij moest ervoor gaan en er alles aan doen. Als leider moet je altijd aan je imago werken.”