Velen –journalisten, advocaten– vragen het zich af, schrijft dr. Van Veluw in het jongste nummer van Confessioneel, blad van de Confessionele Vereniging (CV) binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Is het gedrag van Jasper S. psychologisch te verklaren? „Of heeft de biologie een antwoord? Zou het helpen als de fundamentele natuurkunde daarover eens haar licht zou laten schijnen?”

Ze zullen er vast allemaal wat over kunnen zeggen, aldus de CV-voorzitter. Maar ten diepste „komt dit gedrag voort uit de menselijke situatie waarin wij verkeren: de ”condition humaine”. Mensen zijn namelijk geneigd tot het kwaad. De kerk noemt dit erfzonde.”

Dat is geen populair dogma, vervolgt de IJsselmuidense predikant, die in 2011 een boek publiceerde over de erfzonde (”Waar komt het kwaad vandaan?”). „Maar wel een onmisbaar dogma om werkelijk de menselijke situatie goed te kunnen verstaan. Hoe is anders de HBO-diplomafraude te begrijpen? Degenen die daar naar gissen zijn de erfzonde vergeten.”

Hetzelfde geldt volgens hem voor de teloorgang van de ”Iederwijs”-scholen. „Dat waren basisscholen waar kinderen zelf mochten aangeven als ze iets wilden leren. De gedachte daarachter was: als je maar teruggaat naar de natuur, dan komt alles goed. Deze ouders hebben waarschijnlijk nooit bewust de tweede doopvraag beantwoord. Dat leert ons iets anders over de natuur van de mens. En wat te denken van zinloos geweld, het verzinnen van een Stapel wetenschappelijke gegevens, kindermisbruik en incest?”

De hervormde predikant wijst erop dat de Duits-Joodse filosofe Hannah Arendt in 1962, na het proces tegen Adolf Eichmann, aantoonde dat deze „geen monster was, maar een akelig gewoon mens. En dat gaat maar door. Er is nog nooit een mens geboren, die niet is gaan zondigen. De voormalig marxistisch filosoof Leszek Kolakowski dacht in zijn jonge jaren dat Stalin gelijk had. De heilsstaat zou aanbreken als de mensen die het communisme niet begrepen waren ‘opgeruimd’. Maar toen Kolakowski zag, dat nadat miljoenen mensen waren ‘weggewerkt’ de heilsstaat nog niet was aangebroken, vielen hem de schellen van de ogen. Hij zei: „Jullie christenen hebben iets dat je nooit moet opgeven: de erfzondeleer. Die leer verklaart pas echt hoe de menselijke situatie er aan toe is.” En de grote theoloog Reinold Niebuhr zei na zijn ‘bekering’: „De erfzondeleer is de enige leer die je gewoon kunt bewijzen: kijk maar om je heen, lees de krant, kijk tv.””

Pasen

„Kortom”, concludeert dr. Van Veluw, „de menselijke situatie is hopeloos. Je zou er nihilist van worden.”

Maar, zo besluit hij zijn analyse, „is deze situatie dan gedoemd zo te blijven? Moeten we maar zeggen: „Het wordt toch nooit wat?” Gelukkig niet. Het is Goede Vrijdag geworden en we hebben Pasen gevierd. Gelukkig is er wel één keer een Mens geboren die niet zondigde. Daar moeten we het dan ook van hebben. Christus Victor! Daarom sprak de markante pater van Kilsdonk de onsterfelijke woorden: „Ja, de situatie is hopeloos, maar niet ernstig!””

Alphen aan den Rijn

Mensen zoals wij, schreef dr. Van Veluw in mei 2011 in Confessioneel, dat waren ook de personen achter ”Alphen aan den Rijn” en ”Het Hofnarretje” „Gelukkig geeft God ons zijn geboden, de liturgie, zijn Woord, omstandigheden die ons niet zo ver brengen. We mogen God danken dat het kwaad niet nog veel vaker in ons opspeelt. Maar laten we niet denken: Dat overkomt mij nooit. Toen het seksueel misbruik op een kinderdagverblijf in Amsterdam aan het licht kwam, zei een reporter op tv: „We moeten niet zeggen: Dat is een monster. Dan houden we het kwaad buiten ons en misleiden we onszelf. We moeten zeggen: Het kwaad is onder ons.” Toen dacht ik: Hij is er bijna. We moeten namelijk nog net iets meer zeggen: Het kwaad is in ons.””

De erfzondeleer is de meest realistische visie op de menselijke situatie, aldus de predikant. „Mensen handelen nog steeds in de geest van de eerste Adam. Daarom is er een tweede Adam nodig. Hij heeft de wereld verlost.”