Luthersen wacht financieel zwaar weer
Nogal wat lutherse gemeenten zullen het zwaar krijgen in de nieuwe financiële systemen van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hoe zwaar valt nog niet te zeggen, want niet duidelijk is hoe het financieel met de afzonderlijke gemeenten van de Evangelisch-Lutherse Kerk (ELK) gaat binnen de toekomstige SoW-kerk.
Pre-adviseur van de lutherse synode T. Strasser verwacht dat het tweederde van de gemeenten zwaar zal vallen om aan de financiële verplichtingen te voldoen, zo zegt hij in het lutherse orgaan ELK Kwartaal.
Of de PKN er nu komt of niet, met ingang van 1 januari 2004 komt er voor de drie kerken een nieuw quoteringssysteem. Daaruit worden kosten voor kerkrentmeesterschap, diaconie en het solidariteitsfonds (de laatste twee kennen lutherse gemeenten niet) betaald. Vanaf 1 januari 2005 worden traktementen voor predikanten en pensioenen gewijzigd. Maar hoeveel per gemeente betaald moet worden, is onbekend. Strasser waarschuwde de synode er eind september voor dat dit wel eens zou kunnen betekenen dat een aantal lutherse gemeenten het financieel wellicht niet overleeft. „U mag nooit een besluit nemen waarvan u nu niet de gevolgen overziet”, zei hij bij die gelegenheid.
Strasser wijst erop dat nog steeds niet duidelijk is hoeveel de gemeenten in het nieuwe omslagsysteem voor de drie kerken gaan betalen. Maar wat hem nog veel meer zorgen baart, is dat per 1 januari 2005 een nieuw traktementen- en pensioensysteem voor de gemeenten in werking gaat. De Evangelisch-Lutherse Kerk kent tot nu toe een inschaling van predikanten in twee schalen. In de nieuwe PKN blijft er één schaal over, en die schaal ligt voor veel gemeenten hoger dan tot nu toe gebruikelijk.
Strasser: „Dat veel lutherse gemeenten meer moeten gaan betalen, is duidelijk. Maar het is onmogelijk om te overzien hoeveel meer dat zal zijn, omdat ook nog onbekend is hoe de omslag over de plaatselijke gemeenten zal zijn. Sommigen zullen ook minder hoeven te betalen, maar ik verwacht dat het tweederde van de gemeenten zwaar zal vallen om aan de financiële verplichtingen te voldoen.”
De toezegging dat geen enkele lutherse gemeente „om kan vallen” door meegaan met de PKN is daarmee een illusie, zo stelt ELK Kwartaal. Als de gemeenten meer moeten gaan betalen en dat niet kunnen, zullen ze echt niet worden gesteund door een van de andere twee partners. Dat zouden dan overigens de hervormden op zich moeten nemen, omdat ook de gereformeerden best in de problemen zouden kunnen raken. Strasser: „Dan zullen de andere gemeenten in de classes zeggen: Doek maar op en kom bij ons, we zijn toch één.”
Of dat samengaan nou wel of niet de uiteindelijke bedoeling is van de fusie doet er nu even niet toe, vindt Strasser. „De predikanten vragen niet om die hogere schaal. Als ze predikant zouden zijn om het geld, zouden ze zich allang bij de hervormden hebben aangesloten. Blijkbaar gaat het onze predikanten erom om luthers te blijven.”
G. Kloosterman is als hoofd van de afdeling financiën van het Landelijk Dienstencentrum (LDC) van de SoW-kerken in Utrecht hard bezig om duidelijkheid te krijgen. „Het bedrag dat we via de quotisatie, zeg maar ten behoeve van de financiering van de bovenplaatselijke kosten, binnen moeten krijgen is 20 miljoen euro. Het bedrag dat we van de verschillende gemeenten vragen, wordt uitgedrukt in een bepaald percentage van het inkomen van de gemeente.”
Hoe groot het percentage zal zijn, is nog niet bekend. In juni al stuurde het LDC aan alle plaatselijke kerken een inventarisatielijst over het inkomen. Inmiddels is nog steeds maar 70 procent van de lijsten binnen. Kloosterman: „Nog steeds onvoldoende om een goed inzicht te krijgen. En ik begrijp het niet, want onder de gemeenten die niets terugsturen, zitten zowel voor- als tegenstanders van PKN. Bovendien gaat de uniforme quotisatie toch per 1 januari volgend jaar in voor de drie kerken, ook als wordt afgezien van PKN. Gemeenten die niets teruggestuurd hebben, krijgen dan ambtshalve een aanslag.” Een overgangsperiode van vijf tot tien jaar is er wel, afhankelijk van de gemeentelijke situatie.
Wat betreft de geharmoniseerde traktementregeling voor predikanten: ook daarover vanuit het LDC nog geen duidelijkheid. In de nieuwe regeling betalen de gemeenten een basissalaris aan de predikant. Periodieken, pensioenen en vakantiegeld en nog een aantal zaken zullen landelijk worden uitbetaald. „Maar”, zegt Kloosterman in ELK Kwartaal, „om die regelingen vorm te geven, hebben we nog tijd tot 1 januari 2005. Ik verwacht dat daar ook een overgangsregeling voor komt.” De hoop is dat er in november meer duidelijkheid komt. Dan vergadert de triosynode over dit onderwerp.
