Jan Dees weet hoe het moet. Zijn vader is 55 jaar geleden al begonnen met de bakkerij in Zaamslag. Sinds die tijd worden daar bijna dagelijks bolussen gemaakt. Zelf werkt Dees ook al tientallen jaren in de bakkerij waar voor de drie Deeswinkels de producten worden gebakken. De klanten kunnen terecht in Hoek, Terneuzen en Zaamslag.

Acht bakkers zijn deze dag druk in de weer in de bakkerij, waar broden, appelflappen, eierkoeken en nog veel meer de oven in en uit gaan. De bolus is een belangrijk onderdeel van het assortiment.

Hoe wordt dit bekende Zeeuwse product bereid? De ingrediënten bloem, gist, water, zout, suikers, melkpoeder en vetstof verdwijnen in de kneedmachine, aldus bakker Bart. Als het deeg klaar is, doet hij het in een machine die het deeg nauwkeurig in hoeveelheden van 60 gram verdeelt. De klompjes deeg komen met vier tegelijk uit de machine uit. Dan stopt het machinale werk en komt het ambachtelijk handwerk om de hoek kijken.

In hoog tempo rolt Bart ieder klompje deeg door een mengsel van bruine suiker en kaneel. Het klompje verandert ondertussen in een dikke staaf van zo’n 15 centimeter Als dat klaar is, wordt de procedure herhaald, maar nu verandert de dikke staaf in een dunne slang van zo’n halve meter. Die wordt vliegensvlug opgerold, waardoor de typische bolusvorm ontstaat.

Bart is niet onder de indruk van z’n eigen tempo. „Er zijn er die het twee tot drie keer zo snel kunnen als ik.”

Als alle bolussen zijn gedraaid, verdwijnt ze in een rijskast. 
Een uur later lijken ze al veel meer op de bolus zoals die in 
de winkel ligt. Lekker zijn ze dan nog niet. Daarvoor gaan 
ze eerst de oven nog in. Dat duurt niet lang, want na zo’n acht minuten mogen ze er al weer uit: klaar om te worden gegeten.

De verkiezing tot beste bolusbakker legt bakker Dees geen windeieren. Op een gemiddelde zaterdag verkoopt hij rond de 400 bolussen. De eerste zaterdag nadat hij op 23 maart de Zeeuwse Bolustrofee in de wacht sleepte, verkocht hij er maar liefst 1500.

Ook in 1988, 2004 en 2009 was Dees de beste bolusbakker van Zeeland. Hij is er blij mee. „De bolusverkiezing is het mooiste wat er is. Je raakt zo bekend als bolusbakker.”

Aan supermarkten levert bakker Dees niet. Wel levert hij aan bedrijven die het hele personeel een keer op een bolus willen trakteren. De jury roemde de „constante, hoge kwaliteit” en sprak van een „bijzonder smakelijke bolus.” En dat is niets te veel gezegd.

Oorsprong en verspreiding

ZAAMSLAG – Zeeuwse bakkers hebben hem in de loop der jaren geperfectioneerd. Maar de bekende lekkernij, gemaakt met veel kaneel en suiker, is van oorsprong Joods.

Begin 17e eeuw vestigden voor de inquisitie gevluchte Spaanse en Portugese Joden zich in Zeeland. De gasten hadden iets lekkers meegenomen: bollo, Spaans voor fijnbrood.

De introductie viel in de smaak bij de Zeeuwen. De bollo ging bolus heten en werd onder deze naam in heel Nederland bekend.

Joden verspreidden de bolus over grote delen van de wereld. In New York verkopen veel delicatessenshops bolussen, even stroperig en mals als die van Zeeuwse bakkers, maar zoeter en tot wel twee keer zo groot. Ook in Jeruzalem, Moskou, Parijs en Zuid-Frankrijk verkopen Joodse bakkers bolussen.