„Het ethische onderwijs in het Nieuwe Testament lijkt alleen bij oppervlakkige waarneming tegenstrijdig met dat van het Oude Testament”, stelde Arnold. „Bij nadere beschouwing blijkt een diepe eenheid en vullen de onderscheiden vormen van ethiek elkaar wederzijds aan.”

Daniel Arnold is docent dogmatiek en apologetiek aan het Institut Biblique Emmaüs in Saint-Légier (Zwitserland). Hij schreef enkele commentaren op het Oude Testament. Bekendheid kreeg hij vooral vanwege zijn boek ”Vivre l’éthique de Dieu” (De ethiek van God leven), dat in grote oplage werd gedrukt en in veertien Franstalige Afrikaanse landen op onderwijsinstellingen als ethiekhandboek wordt gebruikt.

In zijn lezing zei Arnold dat hij bewust de term „een ethiek van God” gebruikt om daarmee te benadrukken dat God het model is van alle ethiek. „Hij alleen kan de norm voor goed en kwaad bepalen.”

Volgens de theoloog mag er wel een onderscheid worden gemaakt tussen oud- en nieuwtestamentische ethiek, maar dan met handhaving van de eenheid. „Het gebod om een balustrade om het dak te maken is niet meer geldig, maar het morele principe andermans veiligheid te bevorderen blijft actueel en toepasbaar voor moderne situaties.”

De stelling dat Jezus oudtestamentische voorschriften zou verwerpen, is onjuist, aldus Arnold. „Uit de Bergrede blijkt dat Jezus het gezag van het Oude Testament inclusief alle voorschriften in zijn geheel overneemt. Wel verwerpt Hij sommige rabbinale mondelinge tradities.” Als voorbeeld noemde de inleider de gewraakte tekst ”oog om oog en tand om tand”. Jezus doet in deze passage niets af van het vergeldingsprincipe, maar dan alleen toegepast bij opzettelijke en ernstige agressieve daden. „Jezus kritiseert de uitleg van de farizeeën en Schriftgeleerden, die dit vergeldingsprincipe toepasten bij de minste belediging. De uitspraak over het zachtmoedig incasseren van „de klap op de rechterwang” wordt meestal onjuist geciteerd en geïnterpreteerd. Probeer maar eens als rechtshandige een ferme klap op iemands rechterwang te geven”, zo lokte Arnold een aanwezige uit. „Merkt u dat het niet lukt? Het lijkt niet op een klap of op agressief gedrag, maar meer op een gebaar van verzoening.” De theoloog merkte verder op dat het uitoefenen van geweld door de overheid in het Nieuwe Testament weliswaar minder concreet is, maar net als in het Oude Testament wordt gelegitimeerd.

Uittocht

De uit Ierland afkomstige Stephen Neilly sprak over het Exodus-
motief in het Lukasevangelie. Neilly was oud-docent Frans en is tegenwoordig gevangenispredikant in het Noord-Ierse Derry. In zijn lezing toonde Neilly met veel verwijzingen naar Bijbelgedeelten aan welke centrale rol Israëls uittocht uit Egypte speelt in de Bijbel. „Bepaalde elementen uit de geschiedenis van de uittocht uit Egypte komen steeds terug. Daarmee is de uittocht een prototype van het uitvoeren van Gods verlossend handelen. Hoewel Hij altijd present blijft bij Zijn volk, is het volk ongehoorzaam en zondig. Daarom is het offerlam altijd nodig.”

In veel psalmen en bij menig profeet komt het Exodusmotief terug, vervolgde de Ier. „De verlossing uit Egypte was geen eindpunt, omdat de woestijnreis volgde, waarin het verbondsvolk actief moest participeren. In de geschiedenis van het volk van Israël blijkt steeds hun ongehoorzaamheid. Zo liep de uittocht uit Egypte uiteindelijk uit op een fiasco.” In het Lukasevangelie komt het Exodusmotief veelvuldig voor tegen de donkere tragedie van Israëls ontrouw.

Neilly wees verder op uitdrukkingen uit het Lukasevangelie waarin parallellen met de uittocht zijn te lezen, zoals de boodschappen van de engel aan Zacharias en Maria en ook de Lofzang van Maria. „Veel momenten uit het leven van Jezus doen aan Mozes herinneren. Net als Mozes, zo glanst Jezus op de berg van de verheerlijking. Mozes spreekt over de „exodus” van Jezus. De definitieve uittocht wordt volbracht door het volmaakte Paaslam met uitsluiting van alle menselijke inspanningen.”

In Ste-Foy-lès-Lyon, nabij Lyon, wordt deze week de jaarlijkse Colloque Biblique Francophone gehouden. Deze krant doet verslag. Vandaag deel 2.