In Aldenhoven, net over de Limburgse grens, wonen zo’n 7000 mensen. Het dorp telt nogal wat appartementen met allochtone bewoners. Nog opvallender zijn de diverse monumenten voor de Joden. Ze zijn tot stand gekomen onder toezicht van de geschiedeniswerkgroep Aldenhoven.

Een hekje geeft toegang tot een voormalige Joodse begraafplaats. In de Tweede Wereldoorlog is die grotendeels vernield. Er bleven nog vijf graven over. Op een ervan staat: „Hier ruht unser innigstgeliebter Gatte u. Vater Josef Elkan (Hier rust onze innig geliefde man en vader Josef Elkan) * 21.9.1861 † 23.2.1933.”

In het centrum van het dorp is in het trottoir een gedenksteen aangebracht voor het vroegere Joodse gebedshuis. „Voeger was de plaquette aan de muur bevestigd, maar vandalen hebben die er diverse keren afgerukt”, zegt ds. Charley Cervigne van de Evangelische Kirchen­gemeinde Aldenhoven. „Daarom hebben we naar een vandalisme­bestendige oplossing gezocht”.

In het nabijgelegen park verwijzen bordjes naar vroeger Joods leven in de omgeving: een synagoge; de fabriek van Salomon. Het bord wijst ook naar een monument voor de Joden, bedoeld om te waarschuwen tegen wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Uitgerekend dát gedenkteken is vorige maand beklad met nazistische leuzen.

Tegen Israël

Het monument heeft een ronde vloerplaat die is ingelegd met gele stenen en een donker­gekleurde davidsster, waarop de namen van zo’n vijftig tijdens de oorlog omgekomen Joden uit de omgeving staan. Een van hen is Ilse Goldmann, die op 26 februari 1927 werd geboren. Haar sterf­datum is onbekend.

In het midden rijst een gele vierkante paal omhoog, met drie stenen die los lijken te zitten, maar die toch met de paal verbonden blijven. Een teken van verbondenheid met de Joden. De paal is besmeurd met zwarte verf. Onder de tekst ”Die Bürger von Aldenhoven” staat: ”Gegen Israël” (tegen Israël).

Aan de andere kant zijn twee nazistische symbolen aangebracht: ”14/88”. Het getal 14 staat voor de tekst ”We moeten het bestaan van ons volk en de toekomst van onze kinderen veilig stellen”; het getal 88 symboliseert de achtste letter van het alfabet en wordt gebruikt als afkorting voor ”Heil Hitler”. De teksten en symbolen aan de voorkant van de paal –onder andere een davidsster– zijn onleesbaar gemaakt.

De daders hadden het ook voorzien op een restaurant van een moslim. Daar brachten ze de tekst ”Moslims raus” (moslims eruit) aan. Op de muur van de evangelische kerk staat in forse letters: ”Vorsicht Nationaler Widerstand” (zoiets als: Pas op, nationaal verzet). De woorden zijn overgeschilderd met iets donkerder verf, maar nog steeds zichtbaar.

Geen angst

„De nazi’s weten in ieder geval waarvoor we staan,” merkt ds. Cervigne op. Hij zegt dat zijn gemeente meewerkt aan de bewustwording van de daden van de nazi’s in de oorlog. „De daders kennen de activiteiten van onze kerk en willen ons bang maken. Maar ik laat me geen angst aanjagen. Onze kerk vervolgt de door haar ingeslagen koers. We zijn bereid het conflict aan te gaan. Het is niet míjn hobby, de hele gemeente staat erachter.”

Wie zitten er achter de bekladdingen?

„Tot voor kort waren er in Aldenhoven slechts enkele neonazi’s. In Aken, hier ruim 10 kilometer vandaan, bestond echter een sterke rechts-extremistische beweging, de Kameratschaft Aachener Land, die vorig jaar verboden is. Deze groep zoekt in de omgeving naar nieuwe organisatievormen. We vermoeden dat de leden van deze beweging contact hebben gelegd met de neonazi’s in Aldenhoven en zo hun doelen gevonden hebben. We zullen er alles aan doen 
om te voorkomen dat er in ons dorp een nieuwe beweging ontstaat.”

Neemt het rechts-extremisme in Aldenhoven toe?

„Tot nu toe is de aanhang van de Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD) in Alden­hoven beperkt tot enkele procenten. Ik ben ervan overtuigd dat het werk van onze kerk daaraan een belangrijke bijdrage geleverd heeft.

De rechts-extremisten profileren zich vooral in Oost-Duitsland, met name in Brandenburg en Saksen. Toeristen met een zwarte huidskleur krijgen in Berlijn soms het advies niet naar bepaalde gebieden te gaan. We zullen ons best doen om het in Aldenhoven niet zo ver te laten komen.”

Vindt u dat de Duitsers goed omgaan met hun verleden?

„Ieder mens, ieder volk heeft een bepaalde schuld. De Verenigde Staten staan schuldig tegenover de indianen, Frankrijk staat schuldig ten opzichte van de bevolking van Algerije, Nederland tegenover de inwoners van Indonesië. Duitsland is schuldig tegenover de Joden. Iedereen heeft verzoening nodig. Aan iedere mens die en ieder volk dat zich schuldig weet, is genade beloofd.”

Ds. Charles Cervigne wil fascisme uit alle macht bestrijden

Ds. Charley Cervigne (53) is van Franse afkomst. Zijn vader was beroepsmilitair en maakte deel uit van de Franse bezettingstroepen in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Hij is geboren in Trier. Zijn moeder was een arme Duitse vrouw, die al jong alleen achterbleef, met drie kinderen. Ze had geen familie die haar kon of wilde helpen.

Al jong stond Charley er alleen voor. De rooms-katholieke jongen werd opgenomen in een kloosterinternaat in Wittlich, in de Eifel. Hij wilde missionaris worden, maar had zoveel vragen waarop hij geen antwoord kreeg dat een pater hem aanraadde om iets anders te gaan doen. Toen hij 17 jaar was, stond hij weer op straat.

Dankzij een koor waarin hij zong, kwam Cervigne in contact met het protestantisme. Hij besloot theoloog te worden. Eerst werkte hij twee jaar om de studie te kunnen bekostigen. Sinds zijn studie in 1989 is afgerond, staat ds. Cervigne in Aldenhoven.

De predikant is getrouwd en heeft vijf kinderen. Hij voelt zich zeer aangesproken door de Duitse verzetspredikant Dietrich Bonhoeffer.

Aldenhoven is vanouds overwegend rooms-katholiek. De Evangelische Kirchengemeinde Aldenhoven, die sinds 1953 bestaat, behoort tot de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD). Op papier telt de gemeente 2100 leden; de zondagse erediensten worden echter door zo’n 50 tot 100 mensen bezocht. De gemeente is zeer actief op het gebied van sociaal werk. Ze doet aan jongerenwerk, helpt vluchtelingen, verleent psychosociale hulp, werkt aan schuldhulpverlening, heeft een geschiedeniswerkgroep en houdt een voedselbank draaiend. „De kerk heeft financiële zorgen”, zegt ds. Cervigne. „Maar we willen ook de armsten helpen.”

Dachau

Tolerantie en vrijheid staan hoog in het vaandel van de gemeente, die onder meer opkomt voor moslims en joden. De kerk werkt ook mee aan de komende herdenking van de Kristallnacht van 1938, toen de nazi’s onder meer tal van Duitse synagogen vernielden. Tijdens die plechtigheid, bij het plaatselijke Jodenmonument, zal ook rabbijn Mordechai Bohrer uit Aken aanwezig zijn. De kerk steunt verder de Bond tegen rechts, die wil voorkomen dat de nazi’s in Aldenhoven voet aan de grond krijgen. Daarnaast verricht ze politiek jeugdwerk, waarbij ze probeert het hele dorp te bereiken. Door het organiseren van praatsessies, sportwedstrijden, kookcursussen en bezoeken aan ouderen en belangrijke plaatsen uit de geschiedenis, wil de kerk een bijdrage leveren aan de vorming van jongeren.

Een dezer dagen vertrekt een groep naar het voormalige concentratiekamp Dachau. Ds. Cervigne: „We zullen het fascisme, dat zegt dat de ene groep mensen beter is dan de andere, uit alle macht bestrijden. Jezus preekte nederigheid en geen overheersing. Ieder mens is waardevol.”