„Naar buiten toe lijken China en Rusland dikke vrienden, maar achter die formaliteiten gaat een heuse strijd schuil.” De Haas presenteerde vandaag in Brussel een onderzoek naar de veiligheidsrelaties tussen beide landen. De resultaten zijn helder: de relatie tussen Rusland en China kent veel knelpunten.

„Bij de betrekkingen tussen Rusland en China spelen diverse aspecten. Een daarvan is de gezamenlijke politieke strijd tegen de Amerikaanse ‘mondiale dominantie’. In deze strijd weten ze elkaar goed te vinden. Wapenhandel en de energietoevoer vanuit Rusland vormen andere belangrijke zaken.”

Deze laatste twee lopen duidelijk terug. China vindt alternatieven voor de Russische energietoevoer in voormalige Sovjetrepublieken zoals Kazachstan en Oezbekistan. Door de import van energie en door handel wint China aan invloed in Centraal-Azië. „Rusland probeert westerse inmenging daar te voorkomen, maar China’s invloed groeit”, aldus De Haas.

Ook de wapenimport vanuit Rusland schroeft China terug: „China is tegenwoordig ’s werelds vijfde wapenproductent. Hierdoor heeft het Rusland steeds minder nodig. Het pijnlijke voor Rusland is dat China deze plaats heeft weten te bereiken door Russische technologie te kopiëren.”

Wat is het belangrijkste knelpunt in de betrekkingen?

„De strijd om het Russische Verre Oosten. In de 19e eeuw raakte China bij verdragen grote gebieden kwijt aan Rusland. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Chinese schoolboeken de regio tot Chinees bezit rekenen. Nu probeert China daar zijn invloed te vergroten. De regio’s zelf hebben hier profijt van, want Chinese bedrijven zorgen er voor veel werkgelegenheid. Rusland heeft het gebied altijd genegeerd.”

Laat Rusland dit alles over zijn kant gaan?

„Pas nu de druk van China in het gebied toeneemt, probeert het land een inhaalslag te maken. Het investeert enorme bedragen in de regio en verhoogt de presentie van het leger en de veiligheidsdienst. Overigens zonder veel resultaat: tegenover iedere Russisch burger aan de oostgrens staan gemiddeld 63.000 Chinezen.”

Wat voor rol spelen regionale organisaties in Azië in de betrekkingen tussen beide landen?

„Ook in organisaties zoals de Asean (een economische en politieke samenwerkings­organisatie, FG) en de SCO (een samenwerkingsorganisatie in West-Azië, FG) groeien China en Rusland uit elkaar. Rusland wil de organisaties vooral gebruiken voor machtsvertoon, terwijl China vooral handelsbelangen benadrukt. China en Rusland proberen de organisaties voor hun eigen belangen in te zetten.”

Moet Europa vrezen voor de invloed van beide landen?

„Militaire dreiging speelt (nog) geen rol, maar economisch vervangt Azië Europa als zwaartepunt. Europa moet die regio dus nauwlettend volgen. Dit heeft gevolgen voor de NAVO. Jarenlang heeft de NAVO China links laten liggen. Met de opkomst van China is het hoog tijd dat de NAVO gaat samenwerken met dit land, bijvoorbeeld door een NAVO-Chinese raad.”

Welk gedeeld belang heeft het Westen met China en Rusland?

„Allereerst economisch. China is een grote handelspartner en Rusland is belangrijk voor de energievoorziening. Een ander gedeeld belang is Afghanistan.

Geen van de partijen heeft belang bij een terugkeer van al-Qaida en toename van drugs­verkeer. Wanneer de NAVO in 2014 uit Afghanistan vertrekt, moet het Westen samen met de Russen en Chinezen het veiligheidsgat opvullen in dit land.”