Obama maakte –althans in de ogen van veel Israëliërs– in 2009 een slechte start bij zijn eerste ambtstermijn. Hij bracht een bezoek aan Egypte en Turkije, maar sloeg Israël over. Hij eiste van Israël bovendien de bouw in de nederzettingen te staken zonder van de Palestijnen iets terug te eisen. Ook zou hij de ernst van het Iraanse nucleaire programma aanvankelijk hebben onderschat.

Maar in de afgelopen paar jaar is er iets veranderd in de houding van Obama tegenover Israël. Hij legde Iran zware sancties op en stond achter Israël toen de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties Palestina erkende als niet-lidstaat. De samenwerking op het gebied van veiligheidskwesties en inlichtingenuitwisselingen bereikte ongekende hoogten.

Toch bleven velen hem wantrouwen. Is er deze week dan iets veranderd? Ja, zegt prof. Eytan Gilboa van de Bar Ilanuniversiteit. Hij is deskundige op het gebied van Amerikaans-Israëlische relaties.

Gilboa gelooft dat Obama erin is geslaagd de Israëlische publieke opinie in zijn voordeel om te buigen. „Hij is een zeer goede spreker en een innemende persoonlijkheid. Dat heeft effect gehad.”

De president heeft er volgens Gilboa spijt van dat hij Israël niet tijdens zijn eerste ambtstermijn bezocht heeft. „Hij nam eerst doelbewust afstand van Is-
raël, want hij wilde verzoening met de Arabische en de moslimwereld bereiken. Maar dat lukte niet. Zelfs na twee jaar had hij echter nog kunnen komen. Een
bezoek wordt namelijk geïnter-
preteerd als teken van steun. Als je niet op bezoek komt, steun je niet. Dat is de interpretatie – of die nu juist is of niet.”

Obama besefte dat zijn eerdere strategie contraproductief was en niet tot resultaten leidde. Hij zal met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu moeten samenwerken ten aanzien van de enorme problemen in het Midden-Oosten: Iran, Syrië, de stagnatie van de Israëlisch-Palestijnse onderhandelingen en de desintegratie van Egypte.

Gilboa denkt dat Israël zich wat Iran betreft zal schikken in de Amerikaanse wensen. Zowel de VS als Israël geloven dat Iran voorbereidingen treft om kernbommen te kunnen maken. Beide landen willen voorkomen dat Iran deze krijgt. Maar Washington wil diplomatie en sancties langer de tijd geven dan Jeruzalem leek te willen. Nu lijkt Obama het vertrouwen van de Israëliërs te hebben gewonnen. „Obama stelde duidelijk dat hij militaire acties zal gebruiken wanneer sancties en diplomatie niet werken.”

Gilboa heeft de indruk dat de VS niet goed weten wat ze met Syrië aan moeten. Hoewel Obama de inzet van chemische wapens eerder als rode lijn typeerde, onderneemt hij vooralsnog geen actie nu het erop lijkt dat Syrië die wapens inderdaad heeft gebruikt. Israël wil er zeker van zijn dat er geen chemische wapens in handen vallen van Hezbollah of van terreurgroepen in Syrië.

Obama maakte van de vredesonderhandelingen een belangrijk onderwerp. Gilboa: „In Ramallah vertelde hij de Palestijnen dat ze moeten onderhandelen zonder voorwaarden vooraf te stellen.”

De Amerikaanse president laat de onderhandelingen over aan zijn minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry. Gilboa: „Ik weet niet wat Kerry van plan is, maar het zal zeer moeilijk worden een doorbraak te forceren. De enige oplossing die ik zie zijn geheime onderhandelingen.”