In ”Interventies. Een leven met oorlog en vrede” komen alle grote crises van de afgelopen jaren in de wereld voorbij. De auteur gaat daarbij niet heel hardhandig met zichzelf om.

Kofi Annan treedt in 1997 aan als secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Deze functie zal hij bekleden tot 2006, wanneer hij wordt opgevolgd door Ban Ki Moon. Annan heeft dan al een loopbaan van dertig jaar bij de VN achter de rug. In de kleine tien jaar dat hij aan het hoofd van de VN staat, probeert hij vele wereldproblemen op te lossen. Van Somalië tot Oost-Timor en van Rwanda tot Israël. De secretaris-generaal probeert wereldwijd zijn invloed te gebruiken om vrede te brengen in tijden van conflict.

Het boek bevat uitgebreide verslagen van deze conflicthaarden. Daarin bespreekt Annan ook de rol van de VN en zijn persoonlijk inbreng. Hierdoor krijgt de lezer een goede kijk op het reilen en zeilen binnen de internationale politiek.

Genocide

Annans memoires laten zien dat de functie van VN-secretaris-generaal verre van eenvoudig is. Hij heeft te maken met de stemming van de Veiligheidsraad en met de wil van de lidstaten om troepen te leveren voor missies. Dat deze twee zaken binnen de Verenigde Naties vaak voor problemen hebben gezorgd, is duidelijk. Zo is de Rwandese genocide deels te wijten aan het geringe aantal militairen dat de VN-staten wilden leveren.

Hoewel het de auteur siert dat hij verslag doet van zulke zwarte bladzijden uit de geschiedenis van de Verenigde Naties, is er van enige zelfkritiek in dit boek nauwelijks sprake. Annan legt uit in wat voor situatie hij zich elke keer bevond en probeert op die manier fouten van zijn kant af te zwakken.

Zo beschrijft hij hoe hij aan de vooravond van de genocide een telegram ontvangt van Roméo Dallaire, commandant van de VN-missie in Rwanda. Hierin vertelt Dallaire over een overleg met een informant. „Een voorbeeld dat de informant gaf is dat zijn mensen in twintig minuten duizenden Tutsi’s kunnen ombrengen”, aldus het telegram.

De commandant biedt aan actie te ondernemen om escalatie te voorkomen. Annan beslist echter geen actie te ondernemen om een wapendepot uit handen van de Hutu’s te houden. Drie maanden later zijn 800.000 Tutsi’s op brute wijze vermoord.

Mugabe

Het gaat te ver om Kofi Annan de schuld van de genocide in de schoenen te schuiven, maar enige reflectie op dit functioneren was wel op haar plaats geweest. Dit geldt voor het hele boek. Het is kritisch geschreven ten opzichte van de rol van de internationale gemeenschap, maar weinig ten aanzien van Annan zelf.

Wanneer hij tussen de regels door toch eindelijk ergens de schuld op zich neemt, doet hij dit zorgvuldig en terughoudend: „Het is niet onmogelijk dat ik dat voordeel verspeeld heb”, zegt Annan over zijn goede relatie met Mugabe, de alleenheerser in Zimbabwe.

Voor mensen die geïnteresseerd zijn in de Verenigde Naties is dit een lezenswaardig boek vol informatie, ook over de wereld achter de schermen. Wie een kritische terugblik verwacht op veertig jaar Kofi Annan bij de VN zal echter weinig van zijn gading vinden.

Boekgegevens

”Interventies. Een leven met oorlog en vrede”, Kofi Annan en Nader Mousavizadeh; uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2012; ISBN 978 90 254 32911; 448 blz.; € 34,95.