Afgelopen weekeinde waren de Europese regeringsleiders in Brussel bijeen om te praten over het economisch beleid. Hoog op de agenda stond het thema jeugdwerkloosheid. Die begint zeer ernstige vormen aan te nemen: in Spanje staat de werkloosheid onder jongeren op 50 procent, in Griekenland komt de 60 procent in zicht. De jeugdwerkloosheid in Nederland is even groot als tijdens de beruchte situatie in de jaren 80, namelijk 15 procent – twee keer zo hoog als de werkloosheid onder de gehele beroepsbevolking.

SGP-jongeren presenteert op haar voorjaarscongres morgenavond tien beleidsaanbevelingen aan staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken, gericht op de problematiek die voor jongeren speelt ten aanzien van arbeidsmarkt, woningmarkt en pensioenen. Jongste schouders, zwaarste lasten? Dat is de kernvraag op ons congres.

Volgens Krol, fractievoorzitter van 50Plus, worden ouderen in de kou gezet: meer eigen risico in de zorg, minder zorgtoeslag, een hogere eigen bijdrage voor zorg­instellingen. En dan worden in april óók eens nog de pensioenen gekort, die toch al jaren niet zijn geïndexeerd.

Schnabel, de pas teruggetreden directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, meent echter dat dertigers en jonge gezinnen met kinderen het meeste risico lopen. Als een jonge werknemer zijn baan verliest, dreigt al snel de bijstand, zeker gezien de ophanden zijnde aanpassingen in de WW. 
Diezelfde dertiger heeft vaak op de 
top van de markt een stevige hypotheek afgesloten, waardoor zijn 
huis binnen no time onder water dreigt te staan, aldus Schnabel. Tel daarbij op een mogelijk sociaal leenstelsel, oplopende zorgkosten en de vergrijzing, dan is voor ons de conclusie helder: stop met het doorschuiven van de rekening.

Bouwsparen

De malaise op de arbeidsmarkt heeft directe invloed op de woningmarkt. Doordat jongeren nauwelijks een vast contract kunnen krijgen, is een hypotheek buiten beeld; banken verstrekken nagenoeg geen hypotheken aan starters. Regering en sociale partners kunnen jongeren tegemoetkomen door als het gaat om arbeidscontracten aan te sturen op: vast minder vast, flexibel minder flexibel. Daarnaast moeten banken zich bij hypotheekverstrekking niet blind staren op het type arbeidscontract, maar op mogelijkheden en toekomstperspectieven van de jongere in kwestie.

Ook zien wij wel wat in demotie: oudere werknemers die een stapje terug doen in hun carrière, zowel in functie als beloning, ten behoeve van een jongere generatie. De vanzelfsprekendheid waarmee het ouder worden gepaard gaat met hogere functies en voortdurende salarisstijging mag best kritisch tegen het licht gehouden worden.

In de koopsector van de woningmarkt is de positie van starters, mede door een aantal overheidsmaatregelen, drastisch gewijzigd. Eigen vermogen opbouwen voor de aankoop van een woning wordt steeds belangrijker. Om te stimuleren dat jongeren weer gaan sparen ten behoeve van een woning, kan de overheid naar Duits model het zogenaamde bouwsparen gaan stimuleren. Door bijvoorbeeld de mogelijkheid te bieden om via het brutoloon maandelijks te sparen voor een woning, of banksparen ten behoeve van een woning fiscaal aantrekkelijk temaken. Dit stimuleert de spaarzin van jongeren en haalt de focus weg bij grote aflossingsvrije leningen, een van de redenen van de huidige crisis.

Grijze haren

In de pensioensector moet voor jongeren transparanter worden welke rechten je daadwerkelijk opbouwt voor een pensioen. De jaarlijkse overzichten die pensioenfondsen nu verstrekken lijken heel helder. Er wordt echter uitgegaan van allerlei verwachte rendementen en rekenregels, zonder dat de risico’s hiervan worden beschreven. Hierdoor ontstaat er te snel een te optimistisch beeld. Ten slotte zou het goed zijn als generaties ook evenredig vertegenwoordigd worden in pensioenbesturen. Die worden nu nog te vaak bevolkt door enkel grijze haren.

Ouderen komen uit een situatie van volop werk, een keurig pensioen en goedkopere woningen met in de loop der jaren een enorme overwaarde. Al deze zaken staan nu onder druk. Voor jongeren is er weinig werk, een hypotheek voor een woning is lastig te verkrijgen en het is maar de vraag of er over veertig jaar nog voldoende geld in de pensioenpot zit. Er is werk aan de winkel voor samenleving, bedrijfsleven en overheid om werk toegankelijker te maken voor jongeren, de hypotheekmarkt op een gezonde manier uit het slop te trekken en het pensioenstelsel te verduurzamen. Wel met eerbied voor grijze haren, natuurlijk.

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter en beleidsadviseur van SGP-jongeren.