Restaurant de Oase is prachtig gelegen tegen de achtergrond van de bosrijke duinen bij het chique Vogelenzang, tussen Zandvoort en Noordwijk. Wandelaars in het duingebied drinken na hun inspanning hier een kop koffie of een hartversterkertje. Dat laatste is eerder het geval, want de beelden die ze in de duinen hebben aangetroffen hechten zich op hun netvlies: her en der kadavers van dode damherten.

Achter het hek dat op enkele tientallen meters van de Oase staat, zijn de afgelopen winter ongeveer 200 bambi’s van de honger doodgegaan. Omdat men de kadavers gewoon laat liggen, kan het gebeuren dat een wandelaar plots stuit op een half vergaan damhert.

De problemen begonnen toen er oktober vorig jaar een 17 kilometer lang hek rond de Waterleidingduinen werd geplaatst. Dat hek was nodig omdat de damherten de bloembollen op­aten, de villatuinen kaalvraten en onderpoepten en regelmatig bij automobilisten op de motorkap belandden.

De provincie Noord-Holland overwoog de damherten af te schieten, maar de gemeente Amsterdam, die zich de eigenaar van de Waterleidingduinen mag noemen, wilde hier niet aan. De PvdA, de Partij voor de Dieren en GroenLinks besloten een hek te plaatsen. Sommigen bespotten het besluit en citeerden wethouder Van Poelgeest, die zei dat „je ook moeilijk een ander besluit kunt verwachten van een stad waar de dierenambulance al wordt gebeld voor een vleugellamme duif.”

Met het plaatsen van het hek lijken de problemen eerder verplaatst. In Vogelenzang haalden de bewoners opgelucht adem omdat de opdringerige beesten waren verbannen.

Intussen blijkt trouwens dat bij het plaatsen van het hek een aantal damherten zich buiten de omheining bevond. Zij doen zich nog altijd te goed aan bloembollen en tuinstruiken, maar het zijn er wel veel minder dan in het verleden.

De meeste damherten zitten in de duinen opgesloten. „De herten die gewend waren hun voedsel in de bloembollenvelden en de villatuinen te verzamelen, redden zich niet in de duinen”, zegt Martin Melchers, in het verleden stadsecoloog in Amsterdam. „Ze staan neurotisch bij de Oase achter het hek, hunkerend naar de onbereikbare weilanden en tuinen. Die beesten redden het niet, omdat ze het niet gewend zijn voedsel te verzamelen in de duinen. Mogelijk worden ze door de damherten die zich daar bevinden weggejaagd.”

De dood van de dieren roept veel reacties op. Buurtbewoners voeren, ondanks dat het verboden is, uit protest de damherten. Volgens Melchers is dat de oplossing niet. „Afschieten”, meent hij kort en bondig. „In een gebied van pakweg 5 bij 8 kilometer lopen 2000 tot 3000 damherten rond. Nergens ter wereld vind je zo veel damherten per vierkante kilometer als hier. Hun aantal moet je naar zo’n 400 terugbrengen. Dus neem specialisten in de arm en schiet ze af. Het is bovendien prachtig vlees en uitermate geschikt voor consumptie.”

„De Partij voor de Dieren is van mening dat de dieren op een natuurlijke manier moeten doodgaan”, zegt Melchers. „Dan moet je er ook geen hek om plaatsen zodat ze niet meer aan hun voedsel kunnen komen, want dat vind ik geen stijl. Als je ze niet de ruimte geeft, dan weet je dat ze doodgaan.”

Saillant detail is dat de damherten geen Nederlandse wortels hebben. De dieren komen van oorsprong uit Azië, zijn naar Nederland gehaald om hertenkampen te bevolken en deden dat zo goed dat de beesten illegaal in de duinen werden uitgezet. Melchers: „Net zoals bij een kinderboerderij door mensen konijnen worden gedumpt, loosde men hier damherten.”

De damherten hadden het in de duinen prima naar hun zin. Hun aantal groeide explosief en dit ging ten koste van oorspronkelijke bewoners, zoals de reeën. Er bevinden nog ruim twintig reeën in de Waterleidingduinen.

Niet alleen de fauna, maar ook de flora heeft het moeilijk door de damherten. Omdat de dieren zo gulzig zijn komt de bosverjonging in gevaar. Ook zeldzame planten en paddenstoelen worden met uitsterven bedreigd.

Eind dit jaar wordt begonnen met de aanleg van drie ecoducten tussen de Waterduinen en het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Melchers vreest dat de reeën in de Kennemerduinen dan hun langste tijd hebben gehad. „Laat ze die plannen afblazen, want dan zijn de reeën daar de sigaar.”

Voor Melchers is er maar één conclusie mogelijk: „De mens is in de natuur de meest verstorende factor.”