De Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK’s) in Nederland zijn gisteren in Amsterdam een publiekscampagne begonnen. De komende week wordt de campagne in iedere provincie afzonderlijk gelanceerd. Via regionale media en andere activiteiten wordt opgeroepen om kindermishandeling en vermoedens daarvan te melden bij een AMK. Ook is er een landelijk telefoonnummer (0900-1231230) ingesteld om kindermisbruik te melden. „Ook bij twijfel”, zegt de folder.

De actie is volgens woordvoerder Gert van Harten van het AMK broodnodig. „In 2002 werden er 25.000 meldingen van kindermishandeling gedaan. Onderzoek wijst echter uit dat er in Nederland jaarlijks 80.000 kinderen slachtoffer worden. Van hen overlijden er gemiddeld vijftig als gevolg van de mishandeling.”

Dat laatste is onder meer de uitkomst van een onderzoek onder huisartsen. Toch is het maar een klein gedeelte, meent Van Harten. „Lang niet altijd is de dood van een kind zichtbaar het gevolg van huiselijk geweld. Bovendien zijn er soms gevallen waarin de dood van een kind op zelfmoord lijkt, maar waar het een uitvloeisel is van stelselmatige mishandeling.”

In Nederland is volgens Van Harten nooit goed onderzoek gedaan naar het gewelddadige fenomeen. Hij betreurt dat. „Wie de cijfers uit de omliggende landen bekijkt, kan niet anders dan concluderen dat het hier erger moet zijn dan de geschatte cijfers aangeven. Dat kunnen we echter niet hard maken. Het probleem is zwaar onderbelicht.”

Edith Geurts van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) deelt de zorg van het AMK. Een belangrijke reden is volgens haar ook dat kindermishandeling niet door de omgeving wordt opgemerkt. „Het speelt zich altijd af in het gezin. Veel gevallen blijven binnen de vier muren van het huis.”

Het Expertisecentrum Kindermishandeling van het NIZW biedt informatie voor beroepskrachten die met kindermishandeling te maken krijgen, zoals leerkrachten of behandelaars. Behalve een eigen website heeft het centrum ook een speciale internetpagina voor kinderen gemaakt. Op www.kindermishandeling.nl wordt het probleem in simpele vragen en antwoorden uitgelegd, met voor iedere leeftijdsgroep een aparte afdeling.

Op de site komen ook slachtoffers aan het woord. Zo vertelt de 28-jarige Karina wat jarenlange psychische en lichamelijk mishandeling met haar deed. „Ik merk nog steeds dat ik bang kan zijn als er iets op de grond valt, dat was vroeger vaak aanleiding tot ruzie. Gelukkig heb ik een begripvolle vriend. Hij snapt dat ik angstig word en stelt me dan gerust. Door psychische en lichamelijke mishandeling gaat je zelfvertrouwen kapot. Dat moet weer opnieuw opgebouwd worden.”

Het geval van Karina maakt volgens Geurts duidelijk dat het niet alleen gaat om lichamelijk letsel. „Kindermishandeling kan ook aanzienlijke geestelijke schade veroorzaken. En die is meestal moeilijker te herstellen dan lichamelijk letsel. Er is bovendien seksueel misbruik. Maar ook verwaarlozing wordt tot kindermishandeling gerekend.”

Uit de vele duizenden meldingen die het AMK vorig jaar kreeg, kwamen zo’n 7000 zaken voort. In zo’n geval gaat het AMK eerst informatie inwinnen bij de omgeving van het vermoedelijke slachtoffer. Van Harten: „Dat zijn natuurlijk niet de buren, maar bijvoorbeeld een leerkracht en de huisarts. Als er meer informatie is proberen we de ouders daarmee te confronteren. Het doel is altijd om het hele gezin zo snel mogelijk door te verwijzen naar de hulpverlening. Is er echt een serieuze zaak waarbij ouders niet willen meewerken, dan gaat de zaak door naar de Raad van de Kinderbescherming. Er kan dan bijvoorbeeld een ondertoezichtstelling volgen.”

Advies krijgen bij het AMK kan anoniem. Een anonieme melding maken is minder makkelijk. Edith Geurts: „We willen er voorzichtig mee zijn. Uit ervaring is bekend dat anonieme meldingen voor grote problemen kunnen zorgen. Als iemand anoniem wil blijven, kan het AMK er wel voor zorgen dat de informatie in het dossier niet tot de melder te herleiden is.”

Waar kindermishandeling toe kan leiden kwam de afgelopen tijd openbaar na de vondst van het Meisje van Nulde. „Een afschuwelijk exces”, zegt Gert van Harten daarover. „Zo ver moet het niet komen. Wij richten ons meer op het huis-, tuin- en keukengeweld, om het die naam maar te geven. Er moet een lagere drempel komen om de mishandeling te melden. Zelfs als er alleen maar een vermoeden is.”