Minister Brinkhorst (Economische Zaken) heeft dat woensdag in een brief aan de Tweede Kamer geschreven. Daarmee zijn de onderhandelingen over de toekomst van de Gasunie tussen de drie aandeelhouders mislukt. De bedoeling was dat de transporttak zou overgaan naar de staat en dat de handelspoot zou worden afgesplitst en overgedragen aan ExxonMobil en Shell.

De Gasunie blijft nu in haar huidige vorm bestaan. Daarin heeft de staat het voor 50 procent voor het zeggen en de beide energiemaatschappijen elk voor 25 procent. Brinkhorst bereidt wetgeving voor om toch aan de Europese regels te voldoen. Brussel verlangt dat per 1 juli 2004 het beheer over het transportnet voldoende onafhankelijk moet zijn. De vereiste splitsing vindt nu binnen de Gasunie plaats.

Brinkhorst wilde oorspronkelijk per 1 januari de transporttak Gas Transport Services (GTS) juridische zelfstandigheid geven. Daarover kon er geen overeenstemming worden bereikt. Daarna zou een tweede stap volgen, waarbij de handelspoot zou worden afgescheiden en opgedeeld tot een deel voor Shell en een deel voor ExxonMobil. Dat lijkt nu ver weg. Brinkhorst sluit niet uit dat de partijen in een later stadium weer gaan praten. Ook Shell heeft aangegeven in een later stadium weer te willen praten, maar wilde niet zeggen wanneer.

Uit de brief van de minister blijkt dat de partijen het niet eens konden worden over het geplande over en weer uitkopen met gesloten beurzen. Zo konden de partijen geen overeenstemming bereiken over de waarde van het netwerk, zei een woordvoerder van Shell.

Wel was er al overeenstemming over het zogeheten kleineveldenbeleid. Dat komt erop neer dat de verkopen van gas uit kleine velden in de Noordzee voorrang krijgen op de verkopen uit de grote gasbel bij Slochteren. Dat beleid zou in de nieuwe eigendomsverhoudingen voortgezet moeten worden. Ook Shell is daarvan voorstander.

Over het verloop van de onderhandelingen wilde Economische Zaken niets zeggen. De opsplitsing van de Gasunie moest de concurrentie bevorderen, in het licht van de voortgaande liberalisering van de energiemarkt. „Het is een complex verhaal”, aldus een woordvoerder van Shell. „De onderhandelingen zijn in verband met de commerciële belangen vertrouwelijk.”

Door de druk vanuit Brussel om te liberaliseren is de energiemarkt sterk in beweging. Paradoxaal genoeg konden de partijen het juist door een gebrek aan zekerheid over de effecten daarvan op de waarde van de overeenkomst (gesloten beurzen) niet eens worden.

De Gasunie reageerde verheugd op het besluit. „De rust onder het personeel keert weer”, zei een woordvoerder. „Wij houden met één bedrijf onze positie in Europa. Ook voor Groningen is dit gunstig.”

De kans was groot dat Shell en ExxonMobil op termijn werkgelegenheid uit Groningen zouden weghalen. Bij de Gasunie werken ongeveer 1400 mensen. De Gasunie gaat nu aan de slag om intern de onafhankelijkheid van het gasnetwerk te garanderen, zoals Brinkhorst heeft aangegeven.