Het voorbeeld is van Justine Pardoen, hoofdredacteur van Ouders Online, die heel wat van dit soort jongeren gesproken heeft. Deze leerlinge is zeker geen uitzondering, zo blijkt uit het onderzoek van het Leefritme Kenniscentrum dat eind vorig jaar verscheen. Van de jongeren uit deze leeftijdsgroep zegt 44 procent dat ze langer zitten te whatsappen, chatten of pingen dan ze in de gaten hadden en een even groot percentage vind het moeilijk om te stoppen als ze begonnen zijn met surfen of facebooken. Ruim een kwart van de jongeren zegt dat ze zich moeilijk kunnen concentreren op hun huiswerk door alle berichten die op hun smartphone binnenkomen.

In deze week van biddag en zo halverwege de lijdensweken is het goed om zulke cijfers eens
te laten bezinken. Laat een reformatorische docent of catecheet één goede reden noemen om te veronderstellen dat deze cijfers bij christelijke jongeren gunstiger zijn. En als die er niet is, laten zij er dan ook eens van wakker liggen. Tenzij we vinden dat dit mediagedrag niet problematisch is.

Verslaafd

Het is niet zo dat al die jongeren die drie tot vijf uur per dag achter een scherm zitten en het lastig vinden om daarvan los te komen, daadwerkelijk verslaafd zijn. Daarvoor gelden andere criteria en daar voldoet maar een klein deel van deze jongeren aan. Maar ook als je niet verslaafd bent, kan dit gedrag toch leiden tot problemen, zoals slechte cijfers op school of ruzie tussen ouders en kinderen. En zelfs al is er in de ogen van gedragswetenschappers weinig aanleiding tot zorg, dan kun je als opvoeder nog steeds goede redenen hebben om iets ongewenst te vinden.

Dat geldt zeker voor christelijke opvoeders die hun kinderen zullen hebben aangewend om de dag te beginnen of af te sluiten met gebed en het lezen van een Bijbelgedeelte of een meditatief dagboek. Ook op 14-jarige leeftijd houdt een aanzienlijk deel van deze jongeren nog aan die goede gewoonte vast. Toch is dat niet vanzelfsprekend. Het zou me niet verbazen als juist jongeren die tot in de late avond en vanaf de vroege morgen aan hun smartphone gekluisterd zijn, dezelfde jongeren zijn die niet meer bidden of Bijbellezen of, als het wel gebeurt, dat vrijwel gedachteloos doen.

Er is mij daarover geen onderzoek bekend, 
maar sommige verbanden liggen zo voor de 
hand dat je er niet lang over hoeft na te denken. Als veel jongeren aangeven dat sociale media 
hen afleiden bij het huiswerk maken, dan is er geen hogere wiskunde nodig om te begrijpen 
dat datzelfde gebeurt bij het persoonlijk Bijbel-
lezen en gebed. Als een WhatsAppbericht je stoort terwijl je een lijstje Franse woordjes erin wilt stampen of een differentiaalvergelijking 
probeert op te lossen, dan geldt dat zeker bij 
het lezen van een meditatie in je dagboek.

Je zou verwachten dat ouders en ambtsdragers massaal in het geweer komen tegen deze aanval op hun jongeren. Waarom merken we daar niet veel van? Soms bespeur ik bij opvoeders een flinke reserve als het gaat over stille tijd, meditatie en persoonlijke Bijbelstudie. Inderdaad, het is de evangelische beweging die daar de afgelopen decennia veel aandacht voor vroeg. Maar het is een pertinent misverstand dat stille tijd een uitvinding is van methodisten, mystici, kloosterlingen of arminianen. À Brakel schreef er een heel hoofdstuk over en Voetius zelfs een heel boek. Het verwaarlozen van persoonlijke meditatie kan alleen maar tot schade zijn van onze ziel.

Binnenkamer

Natuurlijk hoort hierbij een belangrijke kanttekening. Stille tijd en Bijbelstudie zijn alleen dan werkelijk tot eer van God als ze het werk zijn van een wedergeboren christen. Maar dat mag geen reden zijn om gebed en Bijbellezen na te laten of te mengen met de berichtenstroom van onze vrienden. Voetius noemt afdwalende gedachten als eerste belemmering van het mediteren.

Ouders kunnen hun kinderen hierbij helpen. Samen aandachtig en geconcentreerd de Bijbel lezen, met het gebed of God dat wil zegenen. Maar maak dan ook een collectieve afspraak om het mobieltje gewoon beneden te laten.

In de Bergrede onderwijst Christus Zijn discipelen over het gebed en Hij zegt daarbij dat ze in hun binnenkamer moeten gaan en de deur daarvan moeten sluiten. Waarom zou de Heere Jezus dat zeggen, vroeg ik deze week aan een leerling uit groep 8. „Omdat het dan stil is”, zei hij. Zowel de binnenkamer als de gesloten deur wijzen op de noodzaak om zich af te zonderen, en dat niet alleen lichamelijk. Sociale media vullen niet alleen de randen van onze tijd maar ook van onze geest – tot de nok toe. Ze bieden onbeperkt brandstof, doen daarmee een geraffineerd appel op de nieuwsgierige menselijke geest en verstoren zo de stilte die nodig is om te overdenken, te reflecteren en zichzelf te onderzoeken.

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad en lector nieuwe media in vorming en onderwijs bij Driestar Hogeschool. Reageren? welbeschouwd@refdag.nl