De man heeft op zijn minst een punt. Hoe je ook over gebedsgenezing denkt, vrijwel altijd gaat het in de claims om een chronische aandoening. Daarvan zijn heel veel voorbeelden.

Of zij als waterdicht bewijs kunnen dienen, laat ik in het midden. Ik heb er in ieder geval mijn twijfels over. Eerder ben ik geneigd te denken dat chronische aandoeningen veelal een psychische component hebben. Het zit alleen maar tussen de oren, wordt er dan al snel gezegd.

Maar dat bedoel ik niet. Wij in het Westen maken vaak een scherpe scheiding tussen lichaam en geest. Een aandoening is óf lichamelijk van aard, óf het zit niet helemaal snor in je bovenkamer. Misschien is dat wel een heel beperkte voorstelling van zaken. Neem het feit dat de westerse geneeskunde nauwelijks vat heeft op chronische ziekten. Er is een heel arsenaal aan middelen beschikbaar, maar de meeste daarvan doen niet veel meer dan de symptomen bestrijden. Zodra de patiënt stopt met het slikken van de pillen, steekt de ziekte prompt de kop weer op.

In Azië vinden ze onze voorstelling van gezondheid en ziekte vrij kortzichtig. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt bijvoorbeeld helemaal geen onderscheid gemaakt tussen lichaam en geest. Die twee vallen bij de Chinezen samen. Bij een bepaalde aandoening wordt dan ook verder gekeken dan alleen naar de symptomen die zich het laatst voordeden. Wat is er nog meer mis met de betreffende persoon? Zo komen Chinese genezers op het spoor van een specifieke disbalans die dan met geneeskrachtige kruiden wordt bestreden. Wij vinden dat een tamelijk primitieve aanpak, maar omgekeerd vinden zij dat van de onze. Ik wil er maar mee zeggen dat we voorzichtig moeten zijn met een genezing toe te schrijven aan het gebed. Stel dat de Chinezen gelijk hebben, dan kan genezing nog op andere manieren tot stand komen dan op de gebruikelijke westerse wijze.

Een ervan is opheffing van disbalans. Misschien is dat wel wat er gebeurt bij een genezing die plaatsheeft tijdens of na gebedsbijeenkomsten. Ik noem het slechts als mogelijkheid, want niemand weet het zeker. Zolang dat het geval is, lijkt het me nogal gewaagd om al te stellige uitspraken te doen over zogenaamde gebedsgenezingen.

Nog voorzichtiger moeten we volgens mij zijn als het niet gaat om genezing van een chronische aandoening maar om nog iets veel spectaculairders, het aangroeien van een te kort been. Tot nu toe had ik daar, net als die man met dat houten been, nooit van vernomen, maar de Maastrichtse hoogleraar Van Schayck zegt het 25 jaar geleden met eigen ogen te hebben waargenomen. Hij verklaarde dat onlangs in een EO-uitzending.

Vervolgens ontstond op de Limburgse universiteit maar ook op de satirische website Goedgelovig grote commotie en ook de nodige hilariteit. Die Van Schayck moest wel een prul van een wetenschapper zijn om te beweren dat zoiets mogelijk is. De deining nam zelfs zulke vormen aan dat de hoogleraar zich genoodzaakt zag bepaalde taken neer te leggen. Zijn geloofwaardigheid was te zeer aangetast.

Intussen hebben 27 hoogleraren, van wie de meesten een christelijke achtergrond hebben, het deze week voor hun Maastrichtse collega opgenomen. In een open brief beklagen zij zich erover dat de man de mond is gesnoerd. Zij zien in het incident een aanwijzing dat wetenschappers worden beperkt in hun vrijheid van meningsuiting. Nog even –zo hoor je ze hardop denken– en je mag niet meer zeggen dat je gelooft in een bovenaardse werkelijkheid.

De hoogleraren zien zeker geen spoken. Dat wetenschappers inderdaad gemuilkorfd dreigen te worden, bleek toen de Utrechtse hoogleraar Van der Horst in zijn afscheidsrede in 2006 geen link mocht leggen tussen Hitler en een hedendaagse Palestijnse antisemiet. Er is wat dat betreft alle reden om alert te blijven. Maar om te zeggen dat ik de huidige actie van de 27 hoogleraren van ForumC zo handig vind, nou nee.

Er is een pinksterachtige organisatie, Gloriestoel, die beweert dat ze aan de lopende band benen kan laten aangroeien. Volgens de eerder genoemde website Goedgelovig is hier sprake van je reinste oplichterij. Moeilijk te beoordelen of dat waar is, maar het zou natuurlijk niet voor het eerst zijn dat de mensheid om zo te zeggen op het verkeerde been wordt gezet.

Misschien is Van Schayck indertijd ook in het ootje genomen. Dan nemen die hoogleraren het op voor iemand die zich beet liet nemen. Wat is er dan bereikt? Ik denk het omgekeerde van wat zij beogen. In ieder geval schiet niemand er iets mee op dat we allerlei claims omarmen die verband zouden houden met een direct goddelijk ingrijpen, terwijl er bij nader inzien sprake blijkt te zijn van een ‘natuurlijk’ verschijnsel of van boerenbedrog. Ik zou niet weten wie daarmee gediend is.