”Kleine zondaars. Kerk en kinderhandel”
Auteur: Carine Hutsebaut
Uitgeverij: Houtekiet, Antwerpen/Amsterdam, 2003
ISBN 90 5240 662 6
Pagina’s: 213
Prijs: € 15,95.

Hilde wordt als jonge vrouw verkracht door een priester. Om een schandaal te voorkomen, brengt de priester haar, in samenspraak met haar ouders, onder bij de katholieke zusters van de congregatie ”Kindsheid Jesu” in Lommel. Daar leeft Hilde maandenlang op een zolder met andere zwangere vrouwen, afgezonderd van de buitenwereld. Vlak voor de bevalling duwen twee nonnen haar in een auto voor een tocht van 300 kilometer naar een ziekenhuis in het Noord-Franse Malo-les-Bains. „Ik herinner mij dat ik wakker werd op een kamer met allemaal vrouwen”, zegt Hilde. „Die hadden hun baby bij zich. Ik vroeg naar mijn kind, maar dat was er niet. Mijn kind was gestolen.”

Hilde beviel in Malo-les-Bains van een zoon, maar kreeg hem nooit te zien. De zusters hadden de baby afgestaan voor adoptie. Hildes verhaal is er één van zo’n 30.000 Vlaamse vrouwen die sinds 1970 in Noord-Frankrijk zijn bevallen van kinderen die ter adoptie werden aangeboden. Dat staat allemaal in het zojuist bij uitgeverij Houtekiet verschenen boek ”Kleine zondaars. Kerk en kinderhandel”, waarin de auteur, gerechtsdeskundige Carine Hutsebaut, de Rooms-Katholieke Kerk beschuldigt van medeplichtigheid aan kinderhandel.

„Iedereen zegt dan onmiddellijk: ah, die Hutsebaut overdrijft weer eens. Maar let goed op de woorden van de criticasters. Niemand waagt het om platweg de feiten te ontkennen”, aldus Hutsebaut vorige week in een interview voor het radioprogramma De Ochtenden (EO). „Iedereen komt met iets aanzetten in de trant van: ”ik wil het niet ontkennen, maar kínderhandel is een te groot woord”. Maar 3 miljoen Belgische frank ontvangen voor een kind en maandelijks bedragen overgeboekt krijgen als zwijggeld, dat kan ik niet anders omschrijven dan handel. Niet voor ieder kind werd betaald, maar in de meeste gevallen die ik ben tegengekomen werd er flink geld betaald. Hilde is geen uitzondering.”

”Onder X”
De basis onder de hele operatie die vanuit de kloosters van de nonnen van ”Kindsheid Jesu” werd geleid, bestaat feitelijk uit twee zaken: het sociaal-religieuze milieu en de Franse wet op de anonieme bevallingen. Het boek geeft een uitputtende verhandeling over hoe de merkwaardige Franse wet is ontstaan.

„Die wet is eigenlijk een overblijfsel uit de Tweede Wereldoorlog”, aldus Hutsebaut in het EO-interview. „De wet is bedacht door de Franse Vichy-regering van maarschalk Pétain, het regime dat met de Duitsers collaboreerde. Voor Frankrijk was begin jaren ’40 de oorlog voorbij. Franse mannen zaten in krijgsgevangenkampen, of waren jarenlang aan het front. Nogal wat Franse vrouwen kregen een verhouding met een Duitse soldaat, waaruit weer zwangerschappen ontstonden. Pétain, die deze kinderen als Fransen beschouwde, zorgde voor een wet waardoor vrouwen anoniem konden bevallen en hun kind konden afstaan, in feite aan de Franse staat.

Bij de ziekenhuisopname wordt geen enkele vraag gesteld en als het kind geboren is, worden er drie voornamen op de geboorteakte ingevuld. Geen achternaam, ook niet de naam van de moeder. De moeder ondertekent met een X. Een kruisje. Dat is alles. Het is daardoor vrijwel onmogelijk voor de moeder, of voor het kind, om de ander later op het spoor te komen. Er staat een muur tussenin. En van deze wet maken de nonnen gebruik om ongewenst zwangere vrouwen vanuit België naar Noord-Frankrijk te rijden, zodat ze daar kunnen bevallen ”onder X”. Want in België en ook in Nederland zou dat niet kunnen, anoniem bevallen. Om de schande van een buitenechtelijk kind uit te wissen, moeten de vrouwen dus de grens overgebracht worden.”

Verleiders
In haar boek besteed Hutsebaut veel aandacht aan de tweede factor die van grote betekenis was -en nog steeds is- voor het systeem van vrouwenopvang, anonieme geboortes en aanbieding voor adoptie: het katholieke sociale milieu in Vlaanderen. In het socialistische Wallonië had en heeft de kerk beduidend minder macht, waardoor buitenechtelijke kinderen daar al veel eerder een min of meer geaccepteerd sociaal fenomeen werden.

Zo niet in Vlaanderen. Vrouwen en meisjes raakten daar zwanger, maar dat mocht nooit uitkomen. De oorzaak was een buitenechtelijke relatie, incest, of een verkrachting door geestelijken of notabelen. In alle gevallen werden de vrouwen scheef aangekeken. Zij leefden in zonde en hun kinderen zouden in zonde geboren worden. Zij werden beschouwd als de verleiders of zouden minstens oorzaak gegeven hebben tot…

Ouders, familieleden, huisartsen en de dorpspastoor wisten hoe dit probleem uit de wereld geholpen moest worden. In alle gevallen werden de nonnen ingeschakeld. Artsen schreven ”rust in de Ardennen” voor en de (jonge) vrouw in kwestie verdween voor een aantal maanden uit het straatbeeld. Om er later weer in terug te keren, waarna niemand ’er’ meer over sprak. Men vergat wat er gebeurde. En dat is ook wat de vrouwen te verstaan werd gegeven na de bevalling: Vergeet wat er is gebeurd en pak de draad van je leven weer ’gewoon’ op.

Verontwaardiging
Carine Hutsebaut, zelf gelovig katholiek, was verbaasd over de liefdeloosheid waarmee de kerk met deze zwangere vrouwen is omgesprongen. Ze schrijft: „Mijn woede gaat uit naar diegenen die dit allemaal georganiseerd hebben en die hier munt uit geslagen hebben. Het is nooit te laat om vergiffenis te vragen aan al die vrouwen en jonge meisjes, om al het kwaad dat hun is aangedaan. In naam van God, in naam van de kerk werd zonder enig inlevingsvermogen over het leven van anderen beslist.”

Het is niet zonder reden dat ze dit zo opschrijft. In het eerdergenoemde EO-radioprogramma vertelde ze: „Hilde bijvoorbeeld, over wie ik eerder vertelde, moest de bevalling van haar zoon tegenhouden gedurende de drie uur durende autorit van Lommel naar Malo-les-Bains. Na de moeizame bevalling vervoerden de nonnen haar zonder pardon terug naar het klooster. Het vervoer ging over allerlei binnenweggetjes, want bij de grens mocht iemand eens controleren… Vrouwen kregen hun kind nauwelijks te zien, dat vonden de nonnen niet goed. De baby werd direct weggehaald of er werd na enkele momenten snel een witte doek overheen gegooid, waarna het kind snel werd weggebracht.

De vrouwen werden maandenlang ondergebracht in kloosters overal in Vlaanderen en daarna voor de bevalling naar een groot aantal klinieken in Frankrijk gebracht. Alles wijst op een goedlopende organisatie, die de kosten voor verblijf en vervoer ruimschoots terugverdiende. Want ook het zakelijke element sloop in de organisatie. Misschien ontstond het allemaal met goede bedoelingen, maar het ontaardde volledig.”

Kritiek zal Hutsebaut zeker krijgen op haar boek, op de stijl, de methode en het cijfermateriaal. Maar ze heeft met ”Kleine zondaars” de vinger op een heel zere plek gelegd, zoals bij Georgette Diegenant (58). Die reageerde op een artikel over het boek in de Brusselse krant Het Laatste Nieuws. „Vijfendertig jaar heb ik alles opgekropt”, schrijft ze, „maar toen ik in de krant las hoe de zusters van ”Kindsheid Jesu” ook baby’s van andere ongehuwde moeders tegen hun wil hebben afgepakt, moest ik mijn geheim kwijt. In 1969 ben ik bij de nonnen bevallen. Ze hebben het kind onmiddellijk van me afgenomen. Tegen mijn wil. Ik heb er zelfs geen glimp van opvangen.” Na jaren speuren kwam Georgette haar zoon op het spoor: „Nog wat later raapte ik mijn moed bijeen en heb ik (…) gebeld. Mijn zoon nam op. „Hallo?” Maar ik kreeg niets over mijn lippen. „Ik ben zo blij dat ik je eens gehoord heb”, was het enige dat ik kon zeggen. Daarna heb ik opgehangen. Dat is de enige keer dat ik mijn zoon heb gehoord. Ik hoop dat hij me ooit opzoekt. Ik wil dat hij de waarheid hoort uit mijn mond.”