Dat zei de Ridderkerkse verpleeghuisarts en theoloog, dr. A. A. Teeuw. Hij sprak woensdag in Veenendaal op de halfjaarlijkse ontmoetingsdag van hervormd-gereformeerde emerituspredikanten, predikantsvrouwen en predikantsweduwen.

Het was prof. dr. J. A. van den Berg, die in 1969 in een boek de medische macht en medische ethiek aan de orde stelde met de vraag of alles gedaan móet worden wat gedaan kán worden. „Ons antwoord in 2013 is: Nee”, zei dr. Teeuw. „Iedere behandeling moet gericht zijn op leven en welzijn. Maar moeten we in een verpleeghuis uitzichtloos leven eindeloos rekken? Mag iemand uiteindelijk ook overlijden?”

Donkere wolken

Op dit punt pakken zich volgens de verpleeghuisarts donkere wolken samen. „In onze samenleving valt levenseerbiedigende ethiek weg. Autonomiedenken komt daarvoor in de plaats. Moet je wel helemaal aftakelen of de dappere moed hebben om het leven in eigen hand te nemen?” Volgens dr. Teeuw is het belangrijk dat een verpleeghuis bij de voordeur aangeeft dat het geen euthanasie toepast.

Punt van zorg betreft ook de financiën. Er moet bezuinigd worden. Dr. Teeuw: „De kwaliteit van leven wordt uitgedrukt in euro’s per gewonnen levensjaar. De meeste zorgkosten zitten in de laatste drie levensjaren.” Op de vraag of al het geld dan ook in die periode besteed moet worden, heeft Teeuw geen pasklaar antwoord.

Keuzes maken

Wie wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart, zegt Prediker. Daarin ziet dr. Teeuw dat met de toename van kennis ook de menselijke verantwoordelijkheid toeneemt. „We moeten keuzes maken. De overheid verplicht ons daartoe.” Hij riep ertoe op bewust na te denken over die keuzes. Bijvoorbeeld: Wil ik wel of niet gereanimeerd worden? „Bij een moeilijke keuze is altijd het consultatiepunt van de Nederlandse Patiënten Vereniging bereikbaar.”

Achter mensen die het leven in eigen hand willen nemen, kunnen volgens dr. Teeuw leegte en eenzaamheid schuilgaan. Hoe daar mee om te gaan? „Wees elkaar tot een hand en een voet in de christelijke gemeente. Ook als het gaat om financieel een stapje terug te doen.” Dat goede palliatieve zorg de euthanasievraag voorkomt, acht dr. Teeuw „deels waar”.

Een van de emeriti werd ooit geconfronteerd met het feit dat een ongeneeslijk zieke die bekeerd was „best mocht sterven. Van een onbekeerde moest het leven gerekt worden.” Volgens dr. Teeuw mag de genadestaat van een mens geen rol spelen bij de medische besluitvorming.

Hoe lang moet je doorgaan met behandelen, wordt het sterven soms geblokkeerd? „Bij een bewusteloze stoppen we de sondevoeding na een jaar, of eerder wanneer de kunstmatige voeding niet aanslaat.”