Eerste indruk van het Beloofde Land: geur van sinaasappels
KIEV – Hij voerde een persoonlijke strijd om naar het Beloofde Land te kunnen emigreren. Tegenwoordig helpt hij Joden vanuit Oekraïne naar Israël te verhuizen. Ya’akov Faitelson: „Ik ben altijd een activist gebleven.”
De bewakers van het kantoor van het Joods Agentschap in Kiev zijn alert. De inlichtingendiensten in Israël hebben gewaarschuwd voor aanslagen op Joodse doelen in het buitenland. En dus stappen ze meteen op onze auto af als die te lang naar hun zin voor het gebouw blijft staan.
De afspraak met directeur Ya’akov Faitelson prijkt echter keurig op de lijst, en de bewaking is gerust.
Faitelson is de leeftijd der sterken al gepasseerd, maar dat is hem niet aan te zien. Afgelopen augustus aanvaardde de Israëliër nog een vierjarige betrekking als directeur van het Joods Agentschap in Oekraïne. Aan de wand van zijn kantoor hangen portretten van de Israëlische president Peres en premier Netanyahu.
Faitelson is vertrouwd met Oost-Europa. Hij werd geboren in Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Dat was in het Sovjettijdperk, met alle beperkingen van dien. Veelvuldig voerde Ya’akov actie om naar Israël te mogen emigreren. Variërend van demonstraties tot een hongerstaking.
In januari 1972 kreeg Faitelson eindelijk toestemming om naar Israël te vertrekken. „Mijn eerste indruk was de geur van sinaasappels”, herinnert hij zich. „En het gevoel van leegte. We hadden ons zo lang beijverd om hier te komen. Nu zijn we er. En wat nu?”
Om het gevoel van leegte te overwinnen besloot Faitelson samen met een groep lotgenoten een concrete bijdrage aan de opbouw van zijn nieuwe vaderland te leveren. Hij hielp bij het uit de grond stampen van Yamit, de ‘hoofdstad’ van het toenmalige Israëlische deel van de Sinaïwoestijn.
Na het sluiten van vrede met Egypte zag de Joodse staat zich genoodzaakt Yamit te verlaten. „Dat deed pijn”, vertelt Faitelson. „Het was de eerste keer dat Israël een nederzetting moest opgeven.”
Faitelson zette zijn opbouwactiviteiten echter voort, ditmaal in Ariël, waar hij in 1981 de eerste burgemeester werd. Ariël ligt op de Westelijke Jordaanoever, maar Faitelson spreekt consequent van Judea en Samaria. „Daar liggen onze wortels. Ik kan mezelf toch niet Joods noemen als ik niet over Judea spreek?”
Zijn huidige taak bestaat eruit Joden vanuit Oekraïne naar Israël te helpen emigreren. Dat herinnert Faitelson keer op keer aan zijn eigen verleden. „Waar ik in 1969 de gevangenis voor in draaide, krijg ik nu maandelijks een salaris voor betaald. Dat maakt me elke dag weer duidelijk wat het inhoudt om Jood te zijn.”
Wat houdt dat dan in volgens u?
„Ik neem daar een nationalistisch standpunt over in. Joods-zijn is mijn identiteit. Religie is daar een onderdeel van, dat alle delen van de beschaving doortrekt. Het belangrijkste daarvan is het geloof in één God Die ons heeft geschapen.”
In Oekraïne groeit het nationalisme. Baart u dat zorgen?
„Dat is een algemeen probleem. Als er spanningen in een land zijn, zitten Joden altijd in de verkeerde hoek. De vraag is dan hoe de meerderheid reageert. Als antisemitisme ergens opduikt, verspreidt het zich doorgaans gemakkelijk.”
Gaan emigranten in Israël een goede toekomst tegemoet?
„Ondanks alle bedreigingen is Israël in een veel betere positie dan tijdens de oprichting van de staat in 1948, toen de Arabieren zich verenigden om de Joodse staat te vernietigen. Israël hoeft zich nu niet langer zorgen over zijn voortbestaan te maken. Maar een normaal leven is nog steeds geen vanzelfsprekendheid.”
