Vaticaanstad is net een dorp. Een ommuurd dorp van 44 hectare met een eigen parochiekerk, een apotheek, een bank, de gendarmerie en een supermarkt. Het ligt als zo veel Italiaanse dorpjes op een heuvel, die hier Mons Vaticanus heet. Het hoogste punt bevindt zich 77 meter boven zeeniveau. Daarna gaat het geleidelijk heuvel af. Het Sint Pietersplein ligt bijna 60 meter lager.

In dit landje gaat Joseph Ratzinger verhuizen. Hij woonde als paus Benedictus XVI acht jaar in de pauselijke appartementen, die blikken op het Sint Pietersplein. Op het plein wijzen dagelijks toeristen en pelgrims op de hoekkamer waar de paus –de pausen van de laatste eeuwen– slaapt en de belendende kamer waar hij werkt.

Joseph Ratzinger, die vanaf donderdagavond emeritus paus zal heten, hoeft geen verhuisbedrijf in te schakelen. De boedel, en tegenwoordige pausen hebben weinig persoonlijk bezit, kan door de ongeveer 50 man sterke binnendienst worden getransporteerd. Het betreffen vooral boeken en een piano.

De nieuwe woning ligt hemelsbreed zo’n 300 meter verderop. Het is een voormalig nonnenklooster, dat een paar maanden geleden werd vrijgemaakt en sindsdien wordt opgeknapt. Nu zijn de bont gekleurde plastic buizen te zien waarmee het puin naar buiten wordt afgevoerd. De woning ligt tegen de helling van de Vaticaanse heuvel. Vanaf het complex, dat ook beschikt over vertrekken voor onder andere de secretaris van de ex-paus, ondersteuningspersoneel en over een kapel, zal Benedictus XVI een prachtig zicht hebben op de Sint Pieter. Rondom zijn woning, de Mater Ecclesiae, liggen goed onderhouden tuinen. Als Benedictus er ’s middags eens breviert, maakt hij goede kans zijn opvolger te treffen.

Maar voordat Benedictus zijn nieuwe woning betrekt, zal hij voor zo’n twee maanden verblijf houden in de pauselijke residentie in Castel Gandolfo, dat in de heuvels ligt op ongeveer 30 kilometer afstand van Rome. De paus vertrekt aan het eind van de middag per helikopter uit het Vaticaan. Het helikopterplatform ligt in het westelijke puntje van Vaticaanstad. Een witte helikopter van de Italiaanse politie –het Vaticaan heeft geen eigen ‘hardware’– zal hem om vijf uur ophalen. Voor de liefhebbers van spektakel en ceremonie is het te hopen dat de helikopter wat rondjes draait boven Vaticaanstad en tenminste even boven het Sint Pietersplein blijft hangen, maar als het ligt aan Benedictus XVI, een sobere paus die niet houdt van persoonlijke verering, gaat dat niet gebeuren. De helikopter wordt hoe dan ook door het Vaticaanse Televisieproductiebedrijf gevolgd die met een andere heli de reis van 20 minuten zal verslaan. Het geheel wordt de wereld overgestraald. De Italiaanse televisie maakt er een 3,5 uur durend spektakel van.

Het pauselijk verblijf in Castel Gandolfo is 55 hectare groot. Castel Gandolfo ligt op een heuvel met uitzicht op een rond meer, een gedoofde krater van een vulkaan. In het dorp staat het pauselijke paleis. Als de paus verschijnt aan het centrale balkon, zoals Benedictus morgen doet, kan hij het publiek in het dorp toespreken.

De paus gaat in dit paleis wonen totdat de nieuwe paus is gekozen en hij is ‘geïnstalleerd’. De bedoeling is dat de ex-paus geen invloed uitoefent op het conclaaf.

In die ongeveer twee maanden kan Benedictus genieten van de uitzonderlijk mooi gecultiveerde tuinen van de pauselijke residentie. In grootte en versiering hebben ze wel wat weg van Versailles.

Friese koeien

Op het terrein is ook een boerenbedrijf, waar 25 Friese koeien 600 liter melk produceren. Er is een kleine wijngaard, en er zijn tal van landbouwgewassen, waarmee de pauselijke residentie maar ook Vaticaanstad redelijk zelfvoorzienend is. Voorts zijn er opgravingen van een Romeins theater en een niet-ingestort half-ondergronds gangenstelsel uit de tijd van keizer Domitianus. Als het regent, kan Benedictus toch een wandeling door de tuinen maken omdat de halfverzonken gangen prima bescherming bieden.

In een verre uithoek van het terrein is een helikopterplatform ingericht. Daar zal Benedictus XVI donderdagmiddag aankomen. Per auto vervolgt hij zijn weg naar het paleis op de heuvel. Tien minuten later is hij dan in zijn tijdelijk onderkomen. Daarna heeft hij nog 2,5 uur. Om acht uur komt een eind aan het pontificaat van Benedictus XVI.