Uit een recent onderzoek van Ipsos Synovate onder consumenten blijkt dat 56 procent van de Nederlanders vindt dat bij nieuwbouw zonnepanelen moeten worden geplaatst. Er gaan stemmen op om zonnepanelen in de nieuwbouw zelfs te verplichten. De bedoeling is goed, maar of dit echt bijdraagt aan verduurzaming? Volgens ons is het vanuit duurzaamheidsoverwegingen beter om deze vorm van verplichting achterwege te laten en de verduurzaming op een andere manier te stimuleren.

Nieuwbouw in Nederland moet voldoen aan allerlei eisen. Vanuit milieuoverwegingen worden er ook eisen gesteld aan het energiegebruik van nieuwe gebouwen. Hiervoor hanteert men de energieprestatiecoëfficiënt (epc). Dit is een rapportcijfer dat de energetische kwaliteit van een gebouw weergeeft. Het zegt daarmee iets over het energiegebruik voor verwarming, koeling, verlichting, ventilatie en warmwaterbereiding van het betreffende gebouw. Dit energetische rapportcijfer is de afgelopen jaren steeds verder aangescherpt.

Het gebruik van de energieprestatiecoëfficiënt geeft ontwerpers, bouwers en gebouweigenaren maximale vrijheid om zelf te kiezen welke energiebesparende maatregelen men toepast om het vereiste ”energetische rapportcijfer” te halen. Zoals zeer goede isolatie, energiezuinige ventilatie, zonneboilers, zonnepanelen enzovoorts. De keuze is aan de bouwkolom, zolang er voldaan wordt aan het ”rapportcijfer”.

Omdat Nederland beschikt over dit systeem om het energiegebruik in nieuwbouw terug te dringen, zijn wij geen voorstander van een zonnepaneelquotum. Het verplichten van zonnepanelen zal er namelijk toe leiden dat er op andere punten minder wordt gedaan. De verplichting legt namelijk een deel van de keus vast. Het gevolg daarvan is dat er bezuinigd kan worden op andere energiebesparende maatregelen. Vervolgens is er ook geen geld meer beschikbaar voor andere maatregelen, zoals goede isolatie, kierdichting, een zuinig en gezond ventilatiesysteem en efficiënte warmteopwekking voor ruimteverwarming en warm water.

Dat is in onze optiek het paard achter de wagen spannen; isolatie breng je namelijk maar één keer aan en daarna functioneert deze vijftig tot honderd jaar (of langer). Als het gebouw niet optimaal geïsoleerd is, ondervinden de gebruikers gedurende de levensduur daarvan de gevolgen: hogere stookkosten en minder comfort dan waar men over zou kunnen beschikken.

Hetzelfde geldt bij keuzes voor de kierdichtheid van een gebouw, het ventilatiesysteem en de manier van warmteafgifte: als er bij het ontwerp keuzes worden gemaakt die niet optimaal zijn, zit de bewoner daar lang aan vast en belemmert het mogelijk in de toekomst toepassing van nieuwe en efficiënte technieken. Deze ‘foute’ ontwerpkeuzes zijn bovendien voor de consument vrijwel niet te herstellen.

Voor alle duidelijkheid: wij zijn voorstanders van zonnepanelen. Zonnepanelen zijn op dit moment al heel rendabel; een investering in deze systemen, mits van goede kwaliteit, levert een beduidend beter rendement op dan wanneer het geld gestald wordt op een spaarrekening. Daarnaast kunnen deze panelen in veel gevallen eenvoudig achteraf worden geplaatst.

Daar komt nog bij dat de gemiddelde Nederlander al positief denkt over zonnepanelen, zo blijkt uit het eerder genoemde onderzoek. De plaatsing van zonnepanelen is dus een autonoom lopend proces dat niet gestimuleerd hoeft te worden door middel van een verplicht zonnepaneelquotum.

Er is een goed instrument beschikbaar in Nederland om nieuwbouwwoningen in de loop van de tijd te verduurzamen. Laten we zuinig zijn op deze methodiek en duidelijke doelen stellen voor het vereiste energetische rapportcijfer, zodat de markt zelf keuzes kan maken voor maatregelen om daaraan te voldoen.

Is er in de bouwfase dan helemaal geen aandacht nodig voor zonnepanelen? Om plaatsing van zonnepanelen in de toekomst niet te frustreren, stellen we voor om de verplichting op te nemen dat zongerichte daken bij het ontwerp van de woning al geschikt worden gemaakt voor zonnepanelen. Dat wil zeggen dat er op die dakvlakken geen afvoerpijpen van de cv-ketel, het ventilatiesysteem of de ontluchting aanwezig mogen zijn.

Daarnaast stellen we voor om standaard een lege elektrabuis aan te brengen van de zolderverdieping naar de meterkast. Bewoners die op een gegeven moment zelf beslissen om zonnepanelen aan te brengen, zullen Kamer en ministers daarvoor dankbaar zijn omdat het hele dakvlak benut kan worden en de opgewekte elektriciteit gemakkelijk naar een groep in de meterkast gebracht kan worden. Een eenvoudige en goedkope maatregel die echt zoden aan de dijk zet!

De auteurs zijn beiden werkzaam in het werkveld van de verduurzaming van gebouwen in Nederland.