Linette Trapman (1971) volgde op de Guido de Brès in Rotterdam tekenlessen bij Arie van der Spek. Ze deed ook examen deed in het vak. „In mijn jeugd stond de liefde voor het tekenen centraal”, noteert ze in haar boek. „Die liefde werd gestimuleerd door mijn ouders en familie.” Na de havo volgde Trapman de opleiding grafische vormgeving in de Maasstad. In 2007 begon ze met het geven van tekenles aan kinderen en tieners in haar atelier Clair Obscur.

„Mijn hart ligt nog altijd bij het tekenen”, zegt Trapman, die zich desondanks ook aan het schilderen waagt. In 2010 volgde ze lessen bij kunstenaar Willem Stoop, die haar een fascinatie voor het werken met olie- en acrylverf bijbracht.

Hoe kwam u ertoe om een boek over het lijden van Jezus te maken?

„Dat weet ik zelf niet goed. Een paar jaar geleden begon het bij me te kriebelen om weer kunstwerken te gaan maken. Ik was erg druk met allerlei activiteiten binnen onze hervormde gemeente, maar ik begon te beseffen dat het ook mogelijk is om via kunst iets te betekenen voor Gods Koninkrijk.

Ik heb toen voor mezelf bedacht wat ik zou kunnen gaan doen. Het lijden van Jezus hield me erg bezig. Ik ben de Bijbel gaan lezen en merkte dat veel zaken voor mij gewoon waren geworden: dat Jezus naar deze aarde kwam voor onze zonden, dat Hij geleden heeft en gestorven is en weer is opgestaan uit de doden. Het was vanzelfsprekend geworden. Ik had het gevoel dat ik wakker geschud moest worden om weer ontzag en eerbied te krijgen voor wat God gedaan heeft om verloren mensen te redden. Het lijden van Jezus is niet te bevatten. Aan het kruis was Hij door de mensen verstoten en van God verlaten: grotere eenzaamheid is er niet.”

U maakte vervolgens een aantal kunstwerken over het Jezus’ lijden en sterven. Waarom publiceert u die in boekvorm?

„Aanvankelijk wilde ik een expositie inrichten. Bij een tentoonstelling is het echter niet gemakkelijk om met het publiek in contact te komen en het verhaal over te dragen.”

Spreken de kunstwerken niet voor zich?

„Ik merk dat mensen het prettig vinden als ik iets vertel over de schilderijen. Sommige kunstwerken zijn niet meteen duidelijk en dan kan uitleg verhelderend werken. Wel heb ik sommige dingen bewust opengelaten, zodat mensen er hun eigen interpretatie aan kunnen geven. Op het schilderij ”Aardse dwaasheid… hemelse glorie” heb ik de kribbe van Bethlehem heel klein afgebeeld op een groot donker vlak. Daar kan de kijker een eigen invulling aan geven. Het gevaar bestaat inderdaad dat je door te veel uitleg een kunstwerk toesluit.”

De combinatie van beeld en tekst zit ook in uw boek. Er staan gedichten, Bijbelteksten, liederen, gedachten en meditaties in.

„Ik denk dat tekst en beeld elkaar kunnen versterken. We lezen misschien wel te gemakkelijk over bekende teksten in de Bijbel heen. Een kunstenaar kan mensen daar juist op attenderen, er met andere ogen naar laten kijken.”

U hanteert verschillende schilderstijlen, is dat een bewuste keuze?

(Lachend:) „Dat is natuurlijk niet goed, hè? Een kunstenaar hoort één stijl te hebben. Al naar gelang het onderwerp werk ik met olieverf of met acrylverf. De stijl geeft weer hoe ik me op dat moment voelde. Daar maak ik me verder niet druk om. Het is zoals het is. Ik wil ook geen dingen doen omdat anderen vinden dat ik die zou moeten doen.”

De schilderijen gaan niet alleen maar over Goede Vrijdag.

„Toen ik met dit onderwerp bezig was, dacht ik: de heilsgeschiedenis begint niet bij het lijden, maar eerder, bij de geboorte van Jezus, eigenlijk al bij de zondeval in het paradijs. En Jezus’ dood was ook niet het einde: Hij is opgestaan en naar de hemel gevaren. Mijn bedoeling was de kern van het christelijke geloof in beelden te vatten, de héle heilsgeschiedenis weer te geven. Het was mooi om te ervaren dat wat ik bedoelde, mensen ook echte raakte. Ze raakten onder de indruk, niet zozeer van mijn kunst als wel van Gods wonderlijke weg met de mensen.”

Voor veel mensen is het probleem van het lijden hét breekpunt met het christelijke geloof.

„Dat besef ik heel goed. Ik wil het leed dat mensen overkomt niet bagatelliseren. Het is verschrikkelijk als ouders een kind kwijtraken. Er is echter ook veel leed dat mensen elkaar aandoen. Dat heb ik in het schilderij ”Zie de mens” willen uitbeelden. Ik heb foto’s gebruikt van soldaten op vredesmissie, slachtoffers van de Vietnamoorlog, van de oorlog in Nigeria, van geaborteerde kinderen, van hongerende kinderen en van Joden die bij kamp Auschwitz aankomen. Tussen al deze mensen door loopt Jezus met het kruis, alleen. Hij is door alle lijden heen gegaan, zelfs dat van Auschwitz. Hij ging er dieper door dan wij kunnen bevatten.”

Dat lost het raadsel van het lijden niet op.

„Het definitieve antwoord heb ik ook niet. Ik las ergens: „God laat iets in Zijn wijsheid toe wat Hij gemakkelijk door Zijn kracht had kunnen voorkomen.” Dat is geen pasklaar antwoord. God is hoog en machtig, als mensen kunnen wij Hem niet bevatten. Dan denk ik maar aan de woorden van een rabbijn: „We mogen de waaromvraag stellen, maar het is ook goed om die uiteindelijk bij God te laten.” Als je blijft hangen in het raadsel van het lijden, belemmert dat je geloofsleven.”

Bij zo’n project is het onvermijdelijk om ook Jezus Zelf af te beelden. Hoe ging u daar mee om?

„Jezus is echt mens geweest en tijdgenoten hebben Hem ook gezien. Het is dus niet per se verkeerd om Hem af te beelden. Ik ben er wel terughoudend in geweest. Toen ik jong was, zag ik eens een film over Jezus. Het beeld dat ik van Hem kreeg, is me lang bijgebleven. Een afbeelding kan zo een icoon worden. Dat wilde ik met mijn kunstwerken voorkomen; we weten immers niet hoe Jezus eruit heeft gezien. Bovendien wil ik mensen die moeite hebben met het afbeelden van Jezus niet voor het hoofd stoten, dan schiet ik mijn doel voorbij. Ik schilder daarom bewust niet het gezicht van Jezus.”

Meditatieve avond

Kunstwerken van Linette Trapman staan centraal tijdens een meditatieve avond die op zaterdag 9 maart in de Grote Kerk van Sliedrecht wordt gehouden. Rond het thema ”Cruciale wijsheid” belichten vier kunstenaars in een combinatie van beelden, liedteksten en muziek het lijden van Jezus.

De avond is een initiatief van Jan Pieter Kuyper en Arie Maasland van gospelwords.nl, een website met geestelijke liederen en gedichten.

Het programma bestaat uit zes korte delen die ieder aandacht vragen voor één aspect van het lijdensverhaal – bijvoorbeeld het laatste avondmaal, Jezus gevangen en Jezus op weg naar het kruis. Bij elk onderdeel wordt een schilderij van Linette Trapman getoond met een meditatieve toelichting.

Dichter Arie Maasland zingt een lied of declameert poëzie, organist en pianist Arjan Versluis verzorgt (naast begeleiding van liederen en samenzang) orgel- en piano-improvisaties. Bij de samenzang hebben liederen van dichter Jan Pieter Kuyper een grote plek.

Aanvang 20.00 uur, toegang gratis.

www.gospelwords.nl

Boekgegevens

Het begrijpen is te wonderbaar, Linette Trapman; uitg. Solide Boeken, Zeewolde, 2012; ISBN 978 90 814793 5 6; 96 blz.; € 22,50.