Luistervinken
Als vijfde op rij in een gezin van zes kinderen hoor ik bij de ”kleintjes”. Wij hadden ons eigen bankje achter de eettafel, onze eigen stoeltjes bij de salontafel en tijdens lange autoritten zaten we in de kofferbak. Dit betekende dat de ”groten” op weg naar Zwitserland tien uur lang vooruit keken en de ”kleintjes” achteruit. Ingeklemd tussen een oranje-bruine koelbox en bagage zaten we op papa’s zelfgetimmerde bankje. Ik bewaar er warme herinneringen aan.
In een groot gezin is het een drukte van belang. Vrienden van de kerk, school en studentenvereniging lopen in en uit. Allerhande discussies, meningsvorming en disputen vliegen over tafel. Puberale eigenwijsheid en adolescente uitschieters zetten de zaken op scherp. Beweging alom. Dit ging gepaard met samenbindende gezelligheid en een warm toevluchtsoord. Voor iedereen een bord eten, vrienden altijd welkom.
Met mijn blonde kopje scharrelde ik tussen die beweging door. Zo nodig met een grote mond, vrijwel voortdurend met beide oren gespitst. De wereld van grote mensen vond ik razend interessant. Ik wilde weten wat er gebeurde, begrijpen wat er schuilging. Het liefst zat ik tijdens een verjaardag tussen de grote mensen, op een heel klein plekje. Niet om mee te doen, maar vooral om mee te luisteren. Totdat ik ontdekt werd en onverbiddelijk naar boven moest. Bedtijd!
Wanneer er thuis echt iets aan de knikker was klonken soms de bezwerende woorden: „Stil even, de kleintjes zijn erbij.” Het gesprek nam dan een wending en de discussie vond verder achter gesloten deuren plaats. Dit kon van alles zijn, maar feit was dat wij er niet bij mochten zijn. De informatie was ongeschikt voor kleine oortjes. Het ging onze pet te boven. Voor ons zou het eerder belastend dan helpend zijn.
Tot mijn verwondering blijkt deze strategie niet algemeen te zijn. Regelmatig hoor ik in de verhalen van kinderen en tieners pikante details terug uit gesprekken tussen hun ouders. Alsof je een kind helpt met vaders kritiek op een predikant. Alsof een tiener onbevooroordeeld oma opzoekt, terwijl moeder haar verkettert. Alsof je een adolescent positief vormt met de details van een ouderlijk conflict.
Problemen in de familie of kerkelijke gemeente zijn blijkbaar onderdeel van het gezinsgesprek. Dit kan de bedoeling niet zijn. Bescherm kinderen en tieners tegen zaken waar ze niet aan toe zijn. Voer pijnlijke gesprekken achter gesloten deuren. Verwerk frustraties niet over de rug van een jongere. Wees zelf volwassen en laat kinderen kind zijn, zoals het bedoeld is.
