In de afgelopen vijftig jaar heeft de Nederlandse overheid 240 miljard euro verdiend aan aardgasbaten. Sinds drie weken beseft ook de rest van het land dat de lucratieve gaswinning in Groningen echter gepaard gaat met nadelige gevolgen voor de bewoners boven het veld. De veiligheid van de burgers is niet gewaarborgd.

De negatieve effecten worden nu gedragen door de inwoners van Noordoost-Groninge,n die te maken hebben met steeds frequentere en zwaardere aardbevingen in hun leefomgeving. Dit kan zo niet langer doorgaan. Hun veiligheid moet worden gegarandeerd en schade moet worden gecompenseerd. Het is onacceptabel dat de economische baten van gaswinning, hoe belangrijk ook, kennelijk zwaarder wegen dan de veiligheid van mensen.

Uit onderzoek van het Staatstoezicht op de Mijnen is duidelijk geworden dat de kans op zwaardere aardbevingen in Noordoost-Groningen door gaswinning aanzienlijk groter is dan voorheen werd gedacht. De toename in gaswinning van de afgelopen tien jaar zorgt voor meer en zwaardere bevingen. De minister krijgt daarom het advies zo snel en zo veel als mogelijk en realistisch is, de gaswinning te reduceren.

Deze nieuwe informatie leidde tot veel vragen over veiligheid en schade bij de inwoners en lokale bestuurders. De zorgen van de inwoners zijn gerechtvaardigd en verdienen onze grootste aandacht. Ze zijn de laatste maanden opgeschrikt door bevingen tot 3,6 op de schaal van Richter en vragen zich af of ze in hun eigen huis nog veilig zijn en wat hun te wachten staat. Ze zijn ongerust.

Minister Kamp, die zich snel naar het gebied begaf, zegde toe dat alle zichtbare schade vergoed zal worden en kondigde elf nadere onderzoeken aan. In het overleg met de Kamer werd duidelijk dat de minister niet van plan is op korte termijn de gaswinning te verminderen. Daarmee legt hij het dringende advies van het Staatstoezicht naast zich neer en gaat hij voorbij aan het voorzorgsprincipe. Uit dit principe volgt dat gaswinning alleen kan worden toegestaan als lijf en goed van inwoners gewaarborgd zijn.

Oplossing

Een eenvoudige oplossing is niet voorhanden. De afhankelijkheid van het Groningenveld is zo groot dat het dichtdraaien van de gaskraan voor technische, juridische en economische problemen zou zorgen. Voor onze dagelijkse behoefte aan energie voor verwarming en verlichting kunnen we zelfs niet zonder het Groningse gas. Ondanks het gebrek aan eenvoudige oplossingen kan en moet er nu wel actie ondernomen worden.

Ten eerste zal het voorzorgsprincipe gehanteerd moeten worden. Uit veiligheidsoverwegingen zal de gaswinning zo snel mogelijk en zo veel als mogelijk en realistisch is, gereduceerd moeten worden. Dit vermindert het aantal te verwachten aardbevingen. De kans op zware bevingen blijft echter bestaan. De beving van gisteren kunnen we niet meer voorkomen. Wel kunnen we de kans op de beving die door de winning van morgen wordt veroorzaakt verkleinen.

Ten tweede zullen zo snel mogelijk preventieve maatregelen getroffen moeten worden om ernstige schade aan woningen, scholen, bedrijfspanden maar ook aan waterstaatkundige werken als dijken, gemalen, sluizen en aan cultureel erfgoed als kerken, orgels, molens en boerderijen te voorkomen.

Uit onderzoek van het KNMI en het Staatstoezicht op de Mijnen blijkt dat we rekening moeten houden met aardbevingen met een kracht van 4 tot 5 op de schaal van Richter. Daarbij bestaat een reële kans op instorting, overstroming en schade aan of verlies van cultureel erfgoed, waaronder vele rijksmonumenten. Dan hebben we het nog niet over de gevolgen van calamiteiten in de chemische industrie in Delfzijl en de energievoorziening in de Eemshaven.

Ten derde zal alle nadeel die door de gaswinning ontstaat, gecompenseerd moeten worden. De regio mag niet met de nadelige gevolgen blijven zitten. Nadeel gaat verder dan schade aan gebouwen alleen. Er is ook veel indirecte schade, zoals waardevermindering van woningen en het slechter wordende vestigingsklimaat voor mensen en bedrijven.

Een commissie van wijzen zal deze schade in beeld moeten brengen en moeten bekijken welke passende voorzieningen er kunnen worden getroffen. Het is toch niet meer dan billijk dat de inwoners van Groningen gecompenseerd worden voor alle ontstane schade en nadeel die zij van de aardgaswinning ondervinden?

Hoge prijs

De aardgasbaten leverden Nederland het afgelopen jaar zo’n 12 miljard euro op. Voor die baten betalen de bewoners van het gaswinningsgebied een hoge prijs. Nu door het vaker voorkomen en zwaarder worden van de aardbevingen hun veiligheid in het geding komt, is de huidige situatie niet langer houdbaar. Wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen.

De auteur is Statenlid in de provincie Groningen namens de ChristenUnie.