Dat bleek woensdag tijdens het kamerdebat over de begroting van Binnenlandse Zaken. De meeste partijen vinden dat het invoeren van de gekozen burgemeester alleen mogelijk is als tevens de Grondwet wordt gewijzigd. Om de Grondwet te kunnen wijzigen, moet een voorstel twee keer door de Tweede Kamer worden aangenomen, in opeenvolgende kabinetsperiodes. Als de huidige regering de periode uitzit, wordt dit dus op z’n vroegst 2007.

Toch vinden de meeste fracties dat al voorafgaande aan de grondwetswijziging met de gekozen burgemeester kan worden gestart. Dat moet alleen kunnen in die plaatsen waar de ambtstermijnen de komende jaren aflopen. Loopt de ambtstermijn al voor 2006 af, dan moeten daar alleen nog waarnemend burgemeesters worden benoemd, vindt het CDA.

De VVD wil wel dat op „enig moment” tegelijk de nieuwe burgemeesters worden gekozen, omdat er anders twee verschillende types burgemeesters naast elkaar bestaan. De PvdA is ook voor de gekozen burgemeester, maar wil het liefst tot 2007 wachten, om niet het risico te lopen te haastig met een slechte regeling te komen.

De Grondwet moet volgens alle partijen gewijzigd worden omdat daarin staat dat de burgemeester de voorzitter van de gemeenteraad is. Dat levert, ook nu al, vreemde situaties op. De burgemeester moet zich voor zijn beleid verantwoorden voor de raad, maar die tegelijkertijd voorzitten. „Het is alsof premier Balkenende op de stoel zit van Tweede-Kamervoorzitter Weisglas”, aldus VVD’er Van Beek.

SGP-kamerlid Van der Staaij betitelde woensdag zowel het voorstel om te komen tot een gekozen burgemeester als de plannen voor een gematigd districtenstelsel als „kunstgrepen.” „Een kroonbenoeming zou niet meer in deze tijd passen, zo redeneert het kabinet. Maar dat is in feite toch een lege argumentatie? Het aanzien van de overheid herstel je niet door bestuurlijke vernieuwing; wel door een overheid die betrouwbaar is en zich baseert op universele waarden en normen.”

Slob (ChristenUnie) pleitte voor „een algeheel integriteitsoffensief bij de overheid.” Het kamerlid laakte de grote financiële kortingen waarmee gemeenten te maken krijgen. „Onderzoek wijst uit dat 163 gemeenten erop achteruitgaan. In Leiden gaat het zelfs om 76 euro per inwoner. Ook hier moeten we erop letten dat we als rijksoverheid betrouwbaar blijven.”

D66 en LPF stelden woensdag voor een halt toe te roepen aan de hoge inkomens in de (semi-)publieke sector. Eerdmans (LPF) vindt de ruim 660.000 die Schiphol-directeur G. Cerfontaine als overheidsmanager binnenhaalt, buiten proportie. Dat is meer dan vier keer zo veel als een minister verdient. De LPF wil een wettelijke maximering. Van der Ham (D66) vindt dat ambtenaren niet meer mogen verdienen dan de minister.