Christelijke Gereformeerde Kerken

De generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) heeft haar deputaten kerkelijke eenheid niet het mandaat gegeven om deel te nemen aan het gesprek waarvoor de Protestantse Kerk haar heeft uitgenodigd. Kortom: de kerk doet niet aan het gesprek over eenheid mee. Dat laat ds. W. van ’t Spijker, predikant van de christelijke gereformeerde Pniël­gemeente in Hilversum en voorzitter van de deputaten kerkelijke eenheid, desgevraagd weten.

„We hebben als deputaatschap in het najaar van 2012 een gesprek gevoerd met het moderamen van de synode van de Protestantse Kerk”, zegt ds. Van ’t Spijker. „We deden dat in het kader van onze contacten met de Gereformeerde Bond binnen de PKN. Deputaten onderhouden die contacten in opdracht van onze synode.”

Voor een ontmoeting zoals de Protestantse Kerk die voorstelt, heeft het deputaatschap geen mandaat gekregen van de synode van de CGK. „In ons rapport aan de synode zullen wij deze uitnodiging uiteraard wel vermelden.”

Wel is het volgens de predikant goed als kerken met elkaar in gesprek willen raken.„De verdeeldheid van het lichaam van Christus is vandaag de dag ongekend groot en het is een groot struikelblok voor het getuigenis van het Evangelie in deze wereld. Het is ook een van de redenen voor de ontkerkelijking in onze tijd. Naar buiten toe zouden kerken meer samen moeten optrekken en met het oog op het elkaar steunen en bemoedigen, is het ook onnoemelijk belangrijk dat kerken elkaar zoeken.”

Nederlands Gereformeerde Kerken

De Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) zeggen toe deel te nemen aan het gesprek op 5 maart. „We waarderen de uitnodiging”, aldus ds. P. G. Sinia uit Ede, voorzitter van de commissie contact en samenspreking van de NGK. „We herkennen in het zoeken naar eenheid onder christenen, zoals de Protestantse Kerk formuleert, de opdracht van de Heere Jezus. En we zoeken eveneens naar wegen om te getuigen van ons geloof. Het kerkverband van de Nederlands Gereformeerde Kerken is zelfs mede ontstaan omdat we voor dergelijke gesprekken open willen staan.”

Het lijkt de NGK niet wijs om op voorhand te spreken over de vraag of er „dwingende redenen” zijn om „in gescheidenheid voort te gaan”, zoals de PKN zich afvraagt. „Het mag duidelijk zijn dat bijvoorbeeld de vrijzinnigheid en het atheïsme binnen de Protestantse Kerk bij ons grote vragen oproepen. Wij kunnen ons moeilijk eenheid in geloof voorstellen met mensen die Gods bestaan ontkennen, of met hen die Jezus Christus niet als Zoon van God en opgestane Heere erkennen. Tegelijkertijd beseffen wij dat er grote groepen gelovigen en plaatselijke gemeenten binnen deze kerk zijn met wie wij hetzelfde gereformeerde belijden en hetzelfde evangelisch getuigenis delen.”

Op de vraag wat zo’n gesprek zou moeten opleveren, antwoordt ds. Sinia terughoudend. „Wij zijn niet de initiatiefnemers van het gesprek. Op dit moment zien we mooie initiatieven op plaatselijk niveau, op het gebied van diaconaat, evangelisatie, gebed en toerusting. Het is niet ondenkbaar dat gesprekken op landelijk niveau nog meer ruimte bieden voor dit soort plaatselijke initiatieven. Er zijn allerlei concrete voorbeelden te bedenken, maar we willen het gesprek natuurlijk niet primair via de krant voeren.”

Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland

Ds. K. J. Bijleveld, synodepreses van de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland (VGKN), stelt allereerst dat hij reageert op persoonlijke titel, omdat het moderamen en de synode nog niet met elkaar over de uitnodiging hebben gesproken.

De predikant verwacht dat de kerk op de uitnodiging in zal gaan. „We juichen het initiatief toe, vooral omdat meerdere verwante kerken uit de gereformeerde gezindte voor dit gesprek zijn uitgenodigd.”

Ds. Bijleveld denkt dan ook dat de VGKN zullen antwoorden dat ze inderdaad „van harte willen meewerken aan het zoeken naar vruchtbare manieren om gestalte te geven aan de eenheid die ons geschonken is in Christus Jezus.”

Uit deze formulering –van de PKN zelf– begrijpt ds. Bijleveld dat dit kerkverband niet direct wil aansturen op een fusie, maar naar andere vormen van eenheid zoekt. „Dat lijkt mij verstandig”, aldus de preses van het kerkverband dat in 2004 ontstond uit enkele gereformeerde kerken die niet meewilden in de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland. „Naar eer en geweten kan ik zeggen dat we niet hebben meegewerkt aan een verdere verbrokkeling van de eenheid door buiten de fusie te blijven. Die verbrokkeling wás er al.”

Desondanks ervaart ds. Bijleveld samenwerking op het gebied van gemeenteopbouw, zending, evangelisatie en catechese als positief. „Ik hoop dat we als kerken een manier van samenwerken vinden waarbij de eigenheid van de verschillende kerken overeind blijft, maar de wederzijdse genegenheid zo groeit dat grensverkeer op een natuurlijke manier kan plaatsvinden.”

Gereformeerde Kerken Vrij­gemaakt

Namens de Gereformeerde Kerken vrij­gemaakt (GKV) laat ds. H. J. Messelink, voorzitter van het deputaatschap kerkelijke eenheid, weten dat zijn kerkverband volgende week beslist of het op de uitnodiging van de Protestantse Kerk in wil gaan. Ds. Messelink noemt de uitnodiging een „verrassend” initiatief. „Ik zou niet willen zeggen dat de secularisatie en de ontkerkelijking om een gesprek vragen; liever zie ik het gebed van de Heere Jezus in Johannes 17 als motivatie voor het zoeken naar eenheid.”

De predikant uit Zwolle wijst erop dat kerken niet vrijblijvend over eenheid kunnen spreken. Toch zijn er belemmeringen om tot die eenheid te komen, stelt hij. „Dan heb ik het vooral over de kijk op de Heilige Schrift en de binding aan de belijdenis. Helaas zijn er binnen de Protestantse Kerk nog steeds allerlei soorten van opvattingen mogelijk. Het lijkt me dat de tolerantie van de dwaalleer nog steeds scheidingmakend werkt.”

Als het aan ds. Messelink ligt, zal het gesprek in maart duidelijkheid moeten geven over de koers die de deelnemende kerken de komende jaren gaan varen. „Als er in de PKN een tendens is naar meer Schriftgetrouwheid, juichen we dat toe en hopen we dat die ook concreet gestalte krijgt. Eenheid is nog steeds verbonden aan de waarheid. Hoe meer we de waarheid gezamenlijk gaan hooghouden, des te meer zullen we naar elkaar toegroeien. Eenheid in de waarheid is het beste getuigenis.”

Hersteld Hervormde Kerk en Gereformeerde Gemeenten

De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) en de Gereformeerde Gemeenten (GG) kregen geen uitnodiging van de Protestantse Kerk in de brievenbus. „Men 
zal daar zijn eigen redenen voor hebben”, zegt ds. L. W. Ch. Ruijgrok, synodepreses van de HHK. „Er is in het verleden zeer intensief met elkaar gesproken over het wezen van het kerk-zijn. Zeer intensief is ook met elkaar van gedachten gewisseld over de vraag waarom wij rond de kerkscheuring in 2004 niet mee konden richting de Protestantse Kerk. Dat heeft alles te maken met het Schriftgezag, de belijdenis van de PKN, de trouw aan Gods verbond, en wat er in de kerk wel en niet gelegitimeerd is. Daarover verschilden en verschillen we helaas nog altijd diep van mening. Dit laatste gaat mij ontzettend veel meer aan het hart dan het al of niet ontvangen van een uitnodiging.”

De predikant noemt het een voluit Bijbelse roeping om met elkaar te spreken over eenheid en getuige-zijn. „Ook de HHK is met meerdere kerken hierover in gesprek. Een beetje apart is natuurlijk wel dat er richting 2004 voor hen die begeerden te blijven bij de basis van de Schrift en de gereformeerde belijdenis zelfs geen federatiemodel mogelijk was met de PKN, en dat er nu richting kerken voor wie precies hetzelfde geldt een brief uitgaat met daarin de mededeling dat in gescheidenheid niet kan worden berust.”

Niet de secularisering en de ontkerkelijking vragen volgens ds. Ruijgrok om een gesprek over eenheid en getuige zijn, maar de Schrift. „Met Nicea belijden we één, heilige, algemene en apostolische kerk. We hebben te staan naar werkelijke eenheid die gegrond is in Gods Woord, haar middelpunt vindt in de ene Christus en vrucht is van het werk van de ene Geest. Daar bidt Christus ook om in Johannes 17.”

De grenzen voor de eenheid liggen bij het Schrift­gezag, aldus de preses. „Helaas zijn we hierin niet met alle kerken één. Het moet ons aller verlangen zijn om trouw te zijn aan de Koning van de Kerk. Daar rust zegen op, ook kerkelijk. Die trouw impliceert echter ook een ”nee” tegen die leringen en praktijken die indruisen tegen de Schrift.”

Ook synodepreses ds. J. J. van Eckeveld begrijpt best dat zijn kerkverband geen uitnodiging voor een gesprek heeft gekregen. „De Protestantse Kerk voelt blijkbaar wel aan dat de Gereformeerde Gemeenten deze uitnodiging zouden hebben afgewezen. We hebben in 2010 ook niet deelgenomen aan de nationale synode; het zou inconsequent zijn om nu wel aan te schuiven bij deze gesprekken.”

Vanuit het standpunt van de Protestantse Kerk kan ds. Van Eckeveld zich het verzoek om over eenheid te praten „heel goed indenken.” De uitnodiging ligt volgens de predikant uit Zeist in de lijn van de nationale synode. „Meer en meer hebben kerken elkaar nodig in deze geseculariseerde tijd, waarin zo veel kerken worden gesloten en het christendom al meer tot een soort randverschijnsel wordt. Maar dan blijft het wel de vraag op welke basis men elkaar ontmoeten wil.”

Er kan alleen eenheid zijn op basis van een onvoorwaardelijke trouw aan Schrift en belijdenis en van een geestelijk herkennen van elkaar, aldus ds. Van Eckeveld. „Er wordt gesproken over de eenheid die ons geschonken is in Christus Jezus. Naar mijn stellige overtuiging is dat de eenheid vanuit het ware geloof door de Heilige Geest in het hart gewerkt. Van harte zien we naar die eenheid uit. Vandaar onze contacten met de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Oud Gereformeerde Gemeenten, de Hersteld Hervormde Kerk en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Het is ons verlangen dat de Heere in die contacten geestelijke herkenning en toe­nadering geven zal.”

Als de kerken gezamenlijk getuige van Jezus Christus willen zijn, dan zal dat volgens ds. Van Eckeveld moeten beginnen bij een belijden van schuld tegenover de Heere en tegenover elkaar. „Schuld, omdat kinderen van God bij wie sprake is van geestelijke herkenning vanuit Schrift en belijdenis over kerkmuren heen, toch door kerkmuren gescheiden zijn. In die weg zou de Heere wonderen kunnen doen en bij elkaar kunnen brengen wat bij elkaar hoort. Dat is ons hartelijk verlangen. Zo zouden kerken kunnen komen tot een gezamenlijk getuigen van Christus.”

Lees ook:

Ds. Buijs (CGK): Zoek eenheid plaatselijk

CGK doen niet mee aan gesprek met PKN

PKN nodigt CGK, GKV, NGK en VGK uit voor gesprek

PKN wil gesprek met kerken over eenheid