The Guardian brengt het nieuws als een geheim, dat nu ontrafeld is. Beetje bij beetje wordt de lezer meegenomen in het verhaal. Kantoorgebouwen in de duurste wijken van Londen zijn eigendom van het kerkstaatje in Italië. Door tussenpersonen als makelaars bleef de echte eigenaar een geheimzinnige speler op de achtergrond.

De Italiaanse dictator Mussolini, die regeerde van 1922 tot 1945, kon wel wat steun voor zijn regime gebruiken. Door het schenken van een fors bedrag aan de Rooms-Katholieke Kerk wilde hij pauselijke erkenning voor zijn regering krijgen. Inmiddels is het bedrag door gebruik van belastingparadijzen en lucratieve vastgoedinvesteringen opgelopen ruim 580 miljoen euro.

Bij navraag kwam de krant voor gesloten deuren te staan. Bankiers, accountants of vastgoedinvesteerders weigerden informatie te verstrekken. Brieven bleven onbeantwoord of men vond dat de privacy van de klant niet geschonden mocht worden.

Al in de Tweede Wereldoorlog werden bedrijven die betrokken waren bij het Vaticaan nauwlettend gevolgd, ontdekte The Guardian bij archiefonderzoek. Ze werden beschuldigd van witwaspraktijken. Voor het Vaticaan was het geld belangrijk, zegt historicus John Pollard van de University of Cambridge. „Het pausdom was nu financieel veilig. Het zou nooit meer arm zijn.”

De zwijgcultuur rond de omstreden inkomsten van destijds is voor The Guardian onbegrijpelijk. „Terwijl geheimhouding rond de fascistische oorsprong van de pauselijke rijkdom misschien nog wel te begrijpen is in oorlogstijd, is het minder duidelijk waarom het Vaticaan nadien aan de geheimhouding over bezittingen in Groot-Brittannië bleef vasthouden, zelfs nadat de financiële structuur van het Vaticaan werd gereorganiseerd in 1999.”

Verdrag van Lateranen

Dat Mussolini de Rooms-Katholieke Kerk steunde, is geen geheim. De dictator kon het zich niet veroorloven om de machtige kerk tegen zich in het harnas te jagen. Bovendien zou de kans groot zijn dat de bevolking hem niet zou erkennen. In zijn politieke beleid voerde Mussolini enkele wensen van de kerk door.

Ook financieel werd de kerk bevoordeeld. De kerk had in 1870, bij de eenwording van Italië, al haar landerijen verloren. Mussolini gaf in 1929 als onderdeel van het Verdrag van Lateranen 109 hectare in Rome aan de kerk om een pauselijke staat weer op te richten. Ook ontving de kerk ongeveer 35 miljoen euro. Tenslotte kreeg de paus een buitenverblijf, Castel Gandolfo. Ook nu nog heeft de kerk diverse financiële overeenkomsten met het buitenland zoals met Israël.

Het nieuws van The Guardian, dat de kerk geheime vastgoedinvesteringen en illegale witwaspraktijken in het buitenland er op na houdt, lijkt op een slecht moment te komen voor de kerk. Sinds deze maand kan er niet meer gepind worden in het kerkstaatje in Rome, omdat de kerk onvoldoende openheid geeft in haar financiën.

Geen geheim

Het Vaticaan heeft overigens de aantijgingen in het artikel van de Britse krant afgedaan als oud nieuws. Volgens priester Federico Lombardi, hoofd van de persdienst van het Vaticaan, is de informatie in het artikel al bekend sinds de openbaarmaking van het Verdrag van Lateranen in 1929.

Het geld van Mussolini was volgens Lombardi een compensatie voor de confiscatie van pauselijke bezittingen tussen 1860 en 1870. Dat het Vaticaan bezittingen heeft over heel de wereld, is geen geheim. Bij multinationale organisaties zoals het Vaticaan is dat gebruikelijk, stelt de perswoordvoerder, evenals het in de arm nemen van een aantal bedrijven om bezittingen te beheren.