Zo’n honderd mensen, onder wie ongeveer vijftig politici, waren op de hoorzitting in Hotel Vreewijk in Drachten afgekomen. De politieke partijen wilden zich laten voorlichten om goed geïnformeerd deel te kunnen nemen aan het statendebat over de brand bij ATF, dat op 22 oktober plaatsheeft. Grote afwezigen waren de provincie Friesland en de gemeente Smallingerland.

Directeur van Van Gansewinkel Wybe Kooistra was wel aanwezig. Frans Lausberg van de actiegroep Smalle Ee zei namens vijftien van de negentien gezinnen in Smalle Ee slecht te spreken te zijn over het optreden van gemeente en provincie. „Burgemeester Van der Zaag betitelde de brand als een houtbrandje, er werd pas drie dagen na de brand gewaarschuwd geen groenten uit eigen tuin te eten en onze brieven werden inhoudelijk niet beantwoord”, somt Lausberg op.

De onrust over de gevolgen van de brand bij ATF voor hun gezondheid is na drie jaar nog altijd niet weggenomen bij een groepje omwonenden, zo bleek maandagavond. De buurtbewoners bekritiseren vooral het feit dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) pas zeven uur na de brand ter plaatse metingen heeft verricht.

Lausberg noemde het „op zijn minst opvallend” dat er na de brand veel mensen ziek zijn geworden in Smalle Ee. „Twee hebben er een ontsteking aan de alvleesklier, één persoon is onlangs overleden aan een tumor, een ander heeft hersenvliesontsteking gehad en verder zijn er veel mensen die last hebben van vooral aandoeningen aan de luchtwegen”, somde hij op. Lausberg wees erop dat Smalle Ee maar vijftig inwoners heeft. „Het is niet bewezen dat het allemaal door de brand komt, maar opvallend is het wel.”

Een van de zieken na de brand is Beppie Faas uit Smalle Ee. Zij kampte met een ernstige ontsteking aan de alvleesklier. „Ik wil weten wat voor rommel er die dag de lucht in is gegaan”, aldus Faas. „Pas wanneer ik weet of ATF wel of niet de oorzaak van mijn ziekte is geweest, kan ik een hoofdstuk afsluiten.”

Het openbaar ministerie in Leeuwarden gaat de directie van ATF eind november strafrechtelijk vervolgen. Het OM stelt dat de verdachten schuld hebben aan het ontstaan en het uit de hand lopen van de brand. Bij het bedrijf zou gevaarlijk chemisch afval ondeskundig en onzorgvuldig zijn opgeslagen. Volgens de officier van justitie is dit de grootste milieuzaak in Friesland ooit.

Lausberg heeft ook kritiek op de manier van evalueren. „De gemeente heeft haar eigen optreden geëvalueerd. Dat is totaal niet onafhankelijk, het is dan ook een waardeloos rapport.” Ook werd de rol van de provincie bekritiseerd. Door het nalatig optreden van de provincie zou niet aan het licht gekomen zijn dat de blusinstallatie in de opslagloods niet aan de eisen voldeed.

De omwonenden drongen er bij de provinciale partijen op aan een „echt onafhankelijk” onderzoek te verrichten. Van Gansewinkel-directeur Wybe Kooistra wilde inhoudelijk niet veel kwijt over de kwestie. Hij vond niet dat de provincie nalatig is geweest. „Dat de blusinstallatie ontoereikend was, bleek pas achteraf. Het was niet bij de provincie bekend, en niet bij de rijksoverheid.”

De statenpartijen wilden maandagavond nog geen toezeggingen doen of conclusies maken. Milieugedeputeerde Baas en de milieugedeputeerde ten tijde van de ATF-brand Mulder hebben tot het statendebat een radiostilte afgekondigd. Burgemeester Van der Zaag wilde evenmin reageren.