De Bruijne leverde zijn bijdrage op de jaarlijkse theologen­conferentie van het Evangelisch Werkverband (EW) binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Andere sprekers in Amersfoort waren onder anderen de nieuwe directeur van het het EW, Hans Maat, presentator Andries Knevel en jeugd­werker en predikant Harmen van Wijnen. Op de bijeenkomst werd ook afscheid genomen van voormalig directeur ds. Hans Eschbach.

De Bruijne stelde dat het atheïsme, agnosticisme en ietsisme van deze tijd in crisis zijn. „Er is hierin niets te vinden waarvan mensen zeggen: Nu word ik aangesproken op mijn diepste vragen rond zingeving.” Ook het ontbreken van samenbindende symbolen en een gebrek aan stilte en „woorden op de grote kruispunten van het leven” zorgen ervoor dat deze tijd veel vragen openlaat.

Zelf verbeeldde De Bruijne daarop hoe de kerk hierop het antwoord zou kunnen zijn, aan de hand van een opstelling van vijf symbolisch gekleurde tafels in kruisvorm. In het midden een witte tafel, als „centrale plek van zingeving” in de kerk. Het is de avondmaalstafel, waar mensen samen zijn: „Want de zin van het leven ligt in relaties. Afstand leidt tot zinloosheid, vervreemding is de oorzaak van de zinloosheidservaring in onze cultuur.”

Rond de witte tafel staan vier tafels die beschermen of voor bronning zorgen. Een gele tafel staat voor de Woordtraditie, van Thora (wet) en Evangelie: „Het grote ideaal van de westerse mens is vrijheid. God sprak: Ik heb jullie uit Egypte bevrijd, maar wil je die vrijheid behouden, denk dan aan deze tien woorden. Geen egolatrie en ideologie, dan alleen blijf je ook vrij.” Ertegenover een rode tafel, van „thuiskomst.” De Bruijne: „De woorden zonde en redding liggen tegenwoordig uitermate moeilijk. Als missionaire brug spreek ik daarom over thuiskomst.”

Op de as van het kruis staan een blauwe en een groene tafel, van ”ora et labora”. Blauw is essentieel, volgens de kunstenaar, als opening naar het werk van de Geest. „We knielen neer met tranen op onze wangen: o God, wat moeten we doen met al die lege kathedralen. En in de stilte zegt God: Ik ben anders, anders, anders. Sta je er open voor als Ik beperkingen aanbreng en misschien een andere weg wijs?” Tot slot geeft de kerk zich ook aan de wereld, gesymboliseerd in de groene tafel.

Om als gemeente gezond te blijven, moet er „polariteit” blijven tussen de tegenoverliggende tafels, aldus De Bruijne. „Niet alleen het charismatische blauw, maar ook de wereld in. En geel zowel als rood: niet alleen gerechtigheid, maar ook barmhartigheid. We moeten bijvoorbeeld in deze wereld vol van echtscheiding, samenwonen en al die bonte verscheidenheid niet meteen de wedstrijd doodfluiten.”

De middelste, witte tafel moet vooral leeg blijven. „Er mag geen agenda op komen te liggen. Niet van een Israël­theologie, of dat er per se in tongen moet worden gesproken.” De publicist sloot zich aan bij Dietrich Bonhoeffer, die stelde dat de idealist het grootste gevaar voor de kerk is. „Ook het EW heeft hierin fouten gemaakt, natuurlijk.”

Zuil

In het middaggedeelte stond het thema ”Zuil” centraal. Andries Knevel toonde zich warm voorstander van nieuwe vormen van verzuiling. „Je hebt dragers nodig die je de eerste dertig jaar van je leven een beetje helpen door het leven te komen. Als je het allemaal alleen moet uitvinden, loop je zomaar vast.” Zout wordt volgens de presentator pas tot wat het is in een zuil.

Hans Maat had ”Van zuil naar zout” als thema van de dag gekozen, en was minder enthousiast. „Ik vind het wel een hoopvolle ontwikkeling dat instituten steeds meer onder druk komen te staan. Het wegvallen van zuilen zie ik als kans en als zegen, omdat het zo’n enorme santenkraam aan gewoonten en praktijken geworden is die zich in ons is gaan nestelen. Daardoor wordt de noodzaak van verandering niet voldoende gevoeld. Het is moeilijk voor de oudere generatie om haar veilige wereld los te laten.”

Ds. Van Wijnen stelde dat het EW nog wat dieper zou moeten afsteken om een rol van betekenis binnen de PKN te kunnen blijven spelen. „Ik krijg kriebels als iemand van buitenaf tegen mij zegt: Jij bent ziek en ik ga jou gezondheid toezingen en toebidden. Nee, we zijn met elkaar ziek en zullen dat met elkaar moeten beleven.”

Oud-directeur van de Evangelische Alliantie Arnold van Heusden wilde het goede van de zuil als bron niet ontkennen, maar wees de zuil als machtsfactor af. „Als er vanuit een zuil door machtsbundeling voor wordt gezorgd dat anderen op zondag niet mogen zwemmen, vind ik het prima als we dat kwijtraken.”