Algemeen wordt aangenomen dat verhuizen ouderen veel stress oplevert en dat het handhaven van de bestaande woonsituatie kosten bespaart. De overheid stimuleert senioren daarom zo lang mogelijk in hun huis te blijven wonen. Bloem plaatst hier kanttekeningen bij op basis van haar onderzoek, waarop ze vandaag promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

„Veel senioren hebben weinig moeite om zich aan een nieuwe omgeving aan te passen. Ook niet als het een verzorgings- of verpleeghuis betreft. Ze tonen veerkracht en gaan nieuwe contacten niet uit de weg. Sommigen bloeien zelfs op. Van sociale of emotionele ontwrichting is bij hen geen sprake”, aldus de sociaal wetenschapper.

Bloem signaleert dat jongere mensen uitdagingen zoals wonen, werk en vakantie belangrijk vinden, terwijl ze op latere leeftijd vaak vasthouden aan de vertrouwde leefomgeving in de hoop op die manier controle over hun leven te houden. Dat laatste lukt veelal niet: „Als een woning en de omgeving niet meer passen bij de behoeften en omstandigheden kan dit sociale isolatie en eenzaamheid tot gevolg hebben.”

Ouderen verhuizen naar een verzorgings- of verpleeghuis wanneer hun gezondheid slecht is en ze alleen wonen. Vaak kwamen er in hun thuissituatie al mantelzorgers en professionele zorgverleners over de vloer. „Na de verhuizing neemt de emotionele eenzaamheid af, want men krijgt weer vrienden en ervaart gezelligheid.”

Volgens Bloem is een omslag in het denken over verhuizingen door senioren wenselijk. „De overheid moet ouderen en hun sociale omgeving voorlichting gaan geven over alle voor- en nadelen van de vertrouwde thuissituatie. Daarnaast moet nagegaan worden wat goedkoper is: in de eigen woning blijven wonen met alle mogelijke aanpassingen van dien en de eventuele zorg van professionals en mantelzorgers, of verhuizen naar een zorginstelling. Wanneer dit in kaart is gebracht, kan een oudere een weloverwogen beslissing nemen en de gevolgen ervan overzien.”

Hartelijke medewerkers

Wie: A. Bregman (85), weduwnaar, vader van vijf kinderen.

Woont in: Zorgcentrum Beth-San in Moerkapelle, sinds november 2012.

Vroegere woonplaats: „Ik ben geboren en getogen in Benthuizen.”

Reden verhuizing: „Door een nekinfarct raakte ik linkszijdig verlamd. Ik ben de Heere dankbaar dat ik mij na een operatie en een halfjaar revalideren weer kan redden met behulp van een rollator en een scootmobiel. In mijn appartement blijven wonen bleek zonder veel hulp niet meer mogelijk.”

Tegen verhuizing opgezien? „Absoluut niet. Ik heb er zelfs naar verlangd, want ik kan slecht tegen het alleen zijn. Voordat ik in Beth-San ging wonen, bezocht ik er twee keer per week de dagopvang.”

Ontworteld? „Nee, ik heb het geweldig naar mijn zin in Beth-San en mag de steun van de Heere ervaren. De medewerkers zijn heel hartelijk. Er is hier altijd wel wat te doen, zodat ik niet eenzaam op mijn kamer hoef te zitten. Ik geniet van spelletjes zoals sjoelen en woon de dagopening en -sluiting en de weeksluiting bij. Na de dagopening drink ik koffie met zo’n veertig andere bewoners. Het is fijn om dan met elkaar van gedachten te wisselen. Om mijn spieren soepel te houden, bezoek ik twee keer per week de fysiotherapieruimte. Mijn ontbijt en avondeten regel ik zelf. Tussen de middag eet ik warm in het restaurant. Ik ben een buitenmens en mag graag een rondje lopen of met de scootmobiel op pad gaan.”

Nieuwe contacten gelegd? „Ik merk dat dit moet groeien. Het contact ontstaat voornamelijk tijdens het koffiedrinken.”

Meer gezelligheid

Wie: G. Stolk-Klop (93), weduwe, moeder van vier dochters.

Woont in: Zorgcentrum Beth-San in Moerkapelle, sinds oktober 2012.

Vroegere woonplaats: „Ik heb in Schiedam en daarna 46 jaar in Zoetermeer gewoond.”

Reden verhuizing: „Ik woonde in een eengezinswoning. Er was twee keer ingebroken. Ik sliep er geen minuut minder om, maar mijn dochters maakten zich wel zorgen. Ik had één ochtend hulp in de week. De rest van het huishouden deed ik zelf, al kostte dit meer moeite dan vroeger. Het is mijn keus geweest om te verhuizen. Ook voor de gezelligheid. Ik ging de laatste jaren twee dagen per week naar Beth-San en kreeg bezoek van mijn dochters en kleinkinderen, maar ik zat toch regelmatig alleen. De buren in Zoetermeer waren goed voor me. Veel bekenden uit de buurt verhuisden en er kwamen buitenlanders voor terug. Met die laatste groep had ik nauwelijks contact.”

Tegen verhuizing opgezien? „Nee, want het kon niet anders. Wel besefte ik dat ik weer een levensfase afsloot.”

Ontworteld? „Het was wennen. Ik had in het begin het gevoel dat ik bij mezelf op visite zat. Het scheelt dat twee dochters in Moerkapelle wonen, zodat ik met de scootmobiel naar hen toe kan gaan. Ik handwerk, bezoek de Bijbelstudie en fiets regelmatig in de fysiotherapieruimte. Mijn conditie is tegenwoordig beter omdat ik langere stukken loop en weer elke dag warm eet.”

Contacten gelegd? „Ik drink beneden koffie en eet warm in het restaurant. Dan praat je gezellig met elkaar. Ik ben wat verlegen en afwachtend, maar één vrouw spreek ik wat vaker.”

Abrupte wending

Wie: H. J. Ockerse (84) en A. Ockerse-Timmerman (84), vorig jaar 55 jaar getrouwd, ouders van vier kinderen.

Woont in: Zorgcentrum Beth-San in Moerkapelle, sinds november 2012.

Vroegere woonplaats: Hij: „Sinds mijn twaalfde in Moordrecht.” Zij: „Mijn leven lang in Moordrecht.”

Reden verhuizing: „Mijn vrouw moest onverwacht geopereerd worden vanwege een darmperforatie. Die gebeurtenis zorgde voor een abrupte en grote wending in ons leven en vormde de aanleiding tot de verhuizing. Toen mijn vrouw nog in het ziekenhuis lag, plofte de brief van Beth-San op de mat.” Ontroerd: „Het was een geschenk uit de hemel, waardoor we uit de zorgen waren. Eer dat we riepen, was er antwoord.”

Tegen verhuizing opgezien: „Daar was geen tijd voor. Mijn vrouw is vanuit het ziekenhuis direct naar Beth-San gekomen.”

Ontworteld? Zij: „De gebeurtenissen overrompelden ons. Het vraagt tijd om alles te verwerken. Regelmatig denk ik aan vroeger terug. We woonden in een ruime flat en hebben hier een flinke woon- en slaapkamer.” Hij: „We hadden gehoopt tot ons levenseinde in Moordrecht te kunnen blijven. Als herinneringen boven komen, duw ik ze weer naar de achtergrond. Ik probeer aan de nieuwe situatie te wennen. Dat is best pittig, want alles en iedereen was nieuw voor ons. Gelukkig kan ik nog autorijden. Het geeft een prettige afwisseling om op pad te gaan. Binnenkort hoop ik mijn studie Hebreeuws weer op te pakken.”

Contacten gelegd: Hij: „Als ik alleen was, zou ik mij mogelijk eenzaam voelen.” Zij: „De mensen in Beth-San zijn vriendelijk. En de inwoners van Moerkapelle groeten altijd, in Moordrecht zijn de mensen stugger.”