ASML leed vorig jaar een nettoverlies van 479 miljoen euro, inclusief herstructureringslasten. In 2000 boekte het een winst van 378 miljoen euro. De omzet daalde fors met 40 procent van 3,1 miljard euro naar 1,84 miljard euro. Het was de sterkste omzetdaling ooit.

Om de tering naar de nering te zetten kondigde ASML vorig jaar een ingrijpende reorganisatie aan. De operatie ging al ten koste van duizend banen. Dit jaar krijgen nog eens vijfhonderd mensen hun ontslag. Het concern voorziet buiten de eerder aangekondigde plannen geen nieuwe ontslagen, zei bestuursvoorzitter D. Dunn donderdag bij de presentatie van de jaarcijfers op het hoofdkantoor in Veldhoven.

Dunn gaf geen concrete prognose over de resultaten voor 2002. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat ASML dit jaar uit de rode cijfers komt. Volgens financieel-directeur P. Wennink moet het bedrijf 180 lithografische systemen verkopen om quitte te spelen. Per 31 december 2001 had ASML 117 orders voor deze machines in portefeuille.

De malaise in de chipindustrie, vooral veroorzaakt door de terugvallende verkopen van mobiele telefoons en computers, leidde er vorig jaar toe dat er zich bijna elke dag wel een chipfabrikant bij ASML meldde om een order af te zeggen of uit te stellen.

Hoewel de productiecapaciteit van chipfabrikanten nog steeds schommelt tussen de 50 en 60 procent lijkt het dieptepunt bereikt, aldus Dunn. „Bij een capaciteit van 80 procent moeten fabrikanten weer chipmachines kopen om te kunnen profiteren van het herstel van de markt. Die situatie zal niet eerder aan de orde zijn dan in tweede helft van dit jaar.”

De bestuursvoorzitter verwacht dat fabrikanten vooral mikken op de nieuwste machines die krachtiger en kleinere chips maken. Die heeft ASML in huis. „Het goede nieuws is dat 2001 ons beste jaar tot nu toe was wat de introductie en levering van onze zeer geavanceerde technologie betreft”, merkte Dunn op. De orderportefeuille bestaat voor meer dan de helft (52 procent) uit orders voor de meest geavanceerde systemen.

Behalve met moeilijke marktomstandigheden kreeg ASML in december ook te maken met gerechtelijke procedures die hun schaduw werpen op de komende maanden. Concurrent Nikon stapte in de Verenigde Staten naar de rechter wegens vermeende inbreuk op octrooirechten. Dunn liet zich bitter uit over „deze zet” van het Japanse bedrijf. Volgens hem probeert Nikon op deze manier „wanhopig zijn verloren gegane marktaandeel te compenseren. Ik vind dit heel triest. Het is slecht voor iedereen, het is alleen maar gunstig voor de advocaten.”

ASML brengt alles in stelling om de zaak te bevechten, kondigde Dunn aan. Ondertussen probeert het Nederlandse concern op de thuismarkt van Nikon en Canon, de andere grote concurrent, vaste voet aan de grond te krijgen. Vorig jaar was Japan goed voor 4 procent van de omzet. Dunn wil minstens eenderde van de Japanse markt in handen krijgen.