Algerije onwillig betrokken bij strijd Mali
APELDOORN – Algerije is door het gijzelingsdrama bij een gasveld in het land tegen wil en dank betrokken geraakt bij het conflict in Mali. Het is een type strijd die ze maar al te goed kennen: in de jaren 90 vielen er vele tienduizenden slachtoffers tijdens de ”vuile oorlog” tussen islamisten en Algerijnse regeringstroepen.
Het gijzelingsdrama in Algerije en de oorlog in Mali staan nauw met elkaar in verband. Heel direct omdat de gijzelnemers hun actie hebben gemotiveerd vanuit woede over de Franse interventie in Mali. Maar ook dieper, omdat prominente extremisten in het noorden van Mali hun wortels voor het overgrote deel in Algerije hebben.
De Malinese crisis is door sommige analisten wel omschreven als een ‘bijproduct’ van de uiterst bloedige strijd met moslimextremisten in het Algerije tussen 1991 en 2002. Die strijd is de Algerijnen niet in de koude kleren gaan zitten: de meest voorzichtige schattingen gaan ervan uit dat het conflict 70.000 levens kostte, de meest sombere spreken van 150.000 slachtoffers. Niet voor niets is de episode de geschiedenis ingegaan als de ”vuile oorlog.”
Er was Algerije dan ook veel aan gelegen de onlusten in Mali ver buiten de deur te houden. Ook bij eerdere conflicten in de regio hield het zich zo veel mogelijk afzijdig: Algerije weigerde bijvoorbeeld stelling te nemen tijdens de oorlog tegen het Gaddafiregime in Libië, 2011. Algiers stemde nu weliswaar toe dat Franse vliegtuigen het Algerijnse luchtruim gebruiken, maar pleitte daarbij uitdrukkelijk voor een politieke oplossing voor het Malinese conflict. De grens tussen Mali en Algerije ging op slot.
De bittere werkelijkheid is dat Algerije toch partij is geworden in het conflict. Volgens berichten mogen de gijzelnemers dan wel uit Egypte, Tunesië en het Midden-Oosten komen, het drama voltrekt zich op Algerijns grondgebied. De strijd tegen islamistische groepen is daarmee weer onmiskenbaar in het land teruggekeerd.
Als grote man achter het gijzelingsdrama duikt de naam van een Algerijn op: Mokhtar Belmokthar. Hij heeft de reputatie van „onoverwinnelijke” en komt uit het oosten van Algerije. In de jaren tachtig trok hij als 19-jarige jongeman ten strijde tegen de Sovjetlegers in Afghanistan. Terug in Algerije nam hij vanaf 1993 actief deel aan de vuile oorlog in Algerije. Sindsdien is hij persona non grata in Algerije. Belmokthar week uit naar Mali.
Belmokhtar volgde daarmee het parcours van veel islamistische strijders. Ze vochten in Afghanistan, vervolgens in Algerije en weken na felle acties van het Algerijnse leger uit naar Mali. De Malinese oud-president Toumani Touré gedoogde hen daar. De strijders verbonden zich intussen met de Malinezen door huwelijken aan te gaan en drongen daarmee dieper door in de Malinese samenleving. Daarmee raakte de strijd in Algerije en Mali nog dieper met elkaar vervlochten.
Intussen is niet iedereen overtuigd van het directe verband tussen de gijzeling in Algerije en de Franse interventie in Mali. Sommige analisten zeggen dat de gijzelingsoperatie te omvangrijk is om sinds eind vorige week op touw te zijn gezet. Minister van Buitenlandse Zaken Timmermans sloot zich daar vrijdagmiddag bij aan. „Gelet op het feit dat dit al heel lang gepland moet zijn, lijkt het mij niet dat je hiervan kunt zeggen: dit is een directe wraakactie voor wat de Fransen hebben gedaan.”
Op de site van de Britse omroep BBC onderstreepte kenner van de regio Berny Sèbe, verbonden aan de universiteit van Birmingham, echter dat de slagkracht van de islamistische groepen in de Sahel niet onderschat moet worden. Volgens Sèbe zijn er overal in de Saharawoestijn slapende cellen van jihadisten die binnen zeer korte tot actie kunnen overgaan.
