In de kersttoespraak was te horen dat de tijd van verzuiling voorbij is. De verzuilde samenleving bood decennialang maatschappelijke zekerheid. De zuil fungeerde als een herkenningsbaken in een pluriforme samenleving. Je hoorde ergens bij.

De meeste zuilen zijn grotendeels verdwenen of op z’n minst sterk vergrijsd. Ook de reformatorische zuil, hoe breed of smal ook gedefinieerd, wankelt. Door interne verdeeldheid en de zuigkracht van de wereld en media (de verleidingen) verliest ‘onze’ zuil zijn conserverende (en daarmee bederfwerende) en wervende kracht.

De vraag is wat ervoor in de plaats komt. De reformatorische gezindte kampt met de invloed van een toenemend individualisme en materialisme. Hoe staat het met onze idealen en gemeenschapszin aan het begin van een nieuw jaar? Met wie voelen we ons saamhorig en hoe geven wij daar gestalte aan?

Het verdwijnen van herkenbare zuilen in de samenleving heeft het zoeken naar saamhorigheid anders gemaakt. Via internet (zoals Facebook, LinkedIn) ontstaan 
wel nieuwe netwerken, maar fungeren ze ook als gemeenschap? Een virtuele ontmoeting kan niet de plaats innemen van een echte ontmoeting, van mens tot mens, van hart tot hart. Het onderhouden van een langetermijnrelatie past niet bij vluchtige moderne media. We kunnen honderden vrienden via internet hebben en toch heel eenzaam zijn.

We laten ons steeds meer drijven door stemmingen en wat zich op de korte termijn aandient. In het afgelopen jaar waren daar vele voorbeelden van. Stille tochten na zinloos geweld stemmen tot nadenken. De gevolgen van pestgedrag dwingen tot bezinning. Maar waar leidt het toe? Het Bijbelse kompas van een doelgericht (op God gericht) leven ontbreekt. Velen vragen zich af: Wie zal ons het goede doen zien?

De omstandigheden zijn niet moedgevend. De werkloosheid neemt in Europa beangstigende proporties aan en dit gaat Nederland niet voorbij. Het huidige evenwicht in de eurozone is zeer fragiel. Er hoeft maar iets te gebeuren en het voorzichtig opgebouwde vertrouwen is weer verdwenen. In het winnen van wederkerig vertrouwen ligt een belangrijke opgave voor ons allemaal.

De oproep tot meer saamhorigheid kwam tot ons. Er was in de kersttoespraak nog een zin om over na te denken: Europa is onze eigen gemeenschap in dit werelddeel. Europa als nieuwe zuil? Het is onmiskenbaar dat de trein van de Europese eenwording gestaag verder rijdt. Maakt de reformatorische zuil nu nog zo’n 2 procent van de bevolking uit, in Europa verdwijnt dit getal achter de komma. Hoe saamhorig kunnen we ons in dit Europa voelen?

Saamhorigheid bevat twee veelzeggende woorden: samen en horen. Gehoorzamen aan Bijbelse waarden en normen en luisteren naar elkaar. Nederland is op zoek naar saamhorigheid, naar idealen die ons samenbinden. Om het moderner te zeggen: naar een nieuwe stip op de horizon. Waar doen we het allemaal voor? De financieel-economische crisis brengt bezinning op gang. De kerk als instituut heeft bij velen afgedaan, maar tegelijk ontstaan er weer nieuwe missionaire initiatieven waarin ontmoetingen centraal staan.

Of moet vervolging ons weer saamhorigheid brengen? Een extreem voorbeeld is de situatie in Noord-Korea. Terwijl spionnen, zelfs binnen de familiekring, het leven voor de vervolgde christenen haast ondraaglijk maken, bidden zij juist voor ons.

De meest verheven vorm van saamhorigheid is om als levende lidmaten aan elkaar verbonden te zijn in gemeenschap met Christus, het Hoofd van Zijn gemeente. In het nieuw begonnen jaar beveel ik u in Zijn voorbede aan.

De auteur is werkzaam als directeur van het bestuursbureau van het bedrijfstakpensioenfonds voor de bouwnijverheid. Deze bijdrage is geschreven op persoonlijke titel. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl