Up to down
Met Kerst zat hij anderhalf uur voor me in een kerkbank. Vriendelijk, rustig en goedlachs. Wat hij van de preek begreep weet ik niet. Feit is dat hij er zat. Trouw en oprecht. Hij keek rustig en ongedwongen de wereld in. Een vrolijke lach beantwoordde hij met een blijmoedige grimas. Op de knipoog van zijn vader legde hij vertrouwelijk zijn hoofd tegen diens schouder. Deze jongen met down stelt geen hoge eisen en moeilijke vragen. Hij ziet aan wat voor ogen is en neemt de dingen zoals ze komen. Frank en vrij.
Voor hem geen zorgen over de eindigheid van een maandsalaris. Kopzorgen rondom de hypotheekrenteaftrek; btw-verhogingen en de versnelde afschrijving van voorraden gaan aan hem voorbij. Principiële afwegingen over verzekeren, giftenbesteding en de verhouding tussen kerk en staat laten hem koud. Politieke discussies zijn evenmin aan hem besteed. Evenals theologische scherpslijperij of onderlinge stammenstrijd. Emotionele conflicten met meervoudige loyaliteiten kent hij niet. Systeemtheorieën en drievoudig gelaagde aannames zijn hem vreemd. Ongehinderd door enige kennis gaan deze dingen als een wolk aan hem voorbij. Levenslang.
Meer en meer beaam ik dat het vermeerderen van kennis het leven eerder complexer dan eenvoudiger maakt. Het kennen van achtergronden maakt dat je zaken meent te begrijpen, doorziet en wilt duiden. Tegelijkertijd blijkt een probleem of situatie niet langer twee kanten maar zo’n honderd invalshoeken te tellen. Dit geldt niet alleen voor principiële of theologische vraagstukken, maar ook voor menselijke verhoudingen. Niets is wat het lijkt te zijn. Vanuit talloze willekeurige kokervisies kun je ergens naar kijken en een oprechte mening vormen. Het is maar door welke bril je de werkelijkheid beziet. Hoe meer kokers je kunt inzien, des te moeilijker een afweging wordt. Kortom, het is ingewikkeld geworden.
Wanneer ik mij met een frons tussen de wenkbrauwen vastbijt in een nijpende situatie of moeilijke afweging, denk ik vaak terug aan die jongen in de kerk. Hoe zou hij het probleem benaderen? Waar zit de ‘pit’ van het vraagstuk dat ik onder handen heb? Wat doet er werkelijk toe wanneer ik alle achterbanperikelen, vooringenomenheid en hoofdbrekens weglaat? Wat is kern en wat is bijzaak? Meestal verschrompelt mijn vraagstuk dan tot vrijwel niets. Negentig procent kan overboord en dat wat overblijft stuurt mijn beslissing. Ik haal opgelucht adem. Sinds die beslissende kerkdienst denk ik regelmatig ”up to down”. Wij worden geroepen om kind te zijn, geen professor. Christelijke navolging is geen hoog theoretisch geharrewar, maar eenvoudige navolging. Zoals bij die jongen met down.
