Rechters die werkgevers aansprakelijk stellen voor asbestkanker van oud-werknemers, ook al eindigde hun dienstverband meer dan dertig jaar vóór het ontdekken van de ziekte? „Dat is in Nederland al een paar keer voorgekomen. Ik kijk daar niet echt meer van op”, zegt Wilma van Groningen (69), secretaris „en momenteel ook even interim-voorzitter” van Asbestslachtoffers Vereniging Nederland (AVN).

Twee recente arresten van het gerechtshof in Den Haag maken het beoordelingskader dat rechters hanteren rond het dilemma van de verjaringstermijn weer een stuk concreter, zo bleek gisteren. Of dat verwachtingen wekt bij slachtoffers en nabestaanden? „Niet echt”, zegt Van Groningen. „Of de rechter die termijn wel of niet opzijschuift, blijft voor ons gevoel een toevalstreffer. Tot nu toe was het meer uitzondering dan regel en het lijkt mij te vroeg om te veronderstellen dat het vanaf nu andersom zal zijn.”

In welk jaar Van Groningens inmiddels overleden man in de bouw besmet raakte met asbestdeeltjes herinnert ze zich nog goed: 1971. „Ik zat thuis met een huilbaby. De baas van mijn man kwam om in het werk. Tijdens het overwerken kwam hij in contact met asbesthoudende materialen. Toen er in 2006 asbestkanker bij hem werd geconstateerd, wilde hij voor ons wel een schadevergoedingsprocedure beginnen, maar hij kon niet meer. Zijn oude baas weigerde iedere medewerking, hij ontkende zelfs dat mijn man ooit bij hem had gewerkt, terwijl ik met zijn ontslagbewijs voor me zat. Toen ík na zijn overlijden in 2008 duidelijk maakte naar de rechter te willen stappen, bood hij een schikking aan. Mijn advocaat ontraadde me erop in te gaan, maar ik wilde het hoofdstuk afsluiten. En niet het risico lopen dat een beroep op verjaring van de tegenpartij door de rechter zou worden aanvaard.”

Rust is er voor veel patiënten en nabestaanden die nog een procedure hebben lopen pas als de verjaringstermijn in asbestzaken komt te vervallen, schetst Van Groningen. „Dan weten ze pas waar ze aan toe zijn.”

Of zo’n besluit zal leiden tot een hausse aan schadeclaims staat volgens haar nog maar te bezien. „Je houdt altijd een groep gedupeerden voor wie procederen hoe dan ook kansloos is. Bijvoorbeeld omdat ze hun hele leven als kleine zelfstandige hebben gewerkt, omdat hun oude werkgever failliet is of omdat cruciaal bewijsmateriaal is verdwenen. Maar ook als dat allemaal niet speelt, kiezen mensen niet automatisch voor een zaak. Als nabestaande ben je er dan namelijk dag en nacht mee bezig, terwijl je nauwelijks aan rouwen toekomt. Patiënten zelf hebben er niet altijd de energie voor; asbestkanker is een sluipmoordenaar. Als ze toch voor een proces kiezen, geeft de wens om hun dierbaren in financieel opzicht zo goed mogelijk achter te laten vaak de doorslag.”

Patiënten bij wie asbestkanker is geconstateerd en die hun werkgever aansprakelijk hebben gesteld, kunnen via het Instituut Asbestslachtoffers alvast in aanmerking komen voor een tegemoetkoming, omdat het onderzoek naar de eventuele aansprakelijkheid soms veel tijd in beslag kan nemen. Voor 2013 is het bedrag vastgesteld op 18.907 euro per patiënt.

De AVN drukt patiënten die bij de vereniging aankloppen meestal wel op het hart deze mogelijkheid voor financiële compensatie te benutten, zegt Van Groningen. „Ik hoor patiënten bij wie de ziekte pas is geconstateerd wel eens zeggen: Wat moet ik ermee? Dan zeg ik: Steeds meer zorg wordt vanuit de AWBZ overgeheveld naar gemeenten, maar die hebben er niet altijd geld voor. Denk aan de traplift die je straks nodig krijgt, de scootmobiel, de zuurstofflessen. Nu voel je je nog goed, maar dat kan snel veranderen. Door zo’n tegemoetkoming te accepteren, koop je een stuk zekerheid in.”