Assad noemde de oppositie in zijn rede voor duizenden aanhangers „vijanden van God en marionetten van het Westen”. De rebellen die al bijna twee jaar zijn verwikkeld in een bloedige strijd met zijn troepen noemde hij „moordenaars”. Assad sloot onderhandelingen met de gewapende opstandelingen uit. „Het is een conflict tussen het volk aan de ene kant en moordenaars en criminelen aan de andere kant”, aldus de president in zijn eerste openbare toespraak sinds maanden.

Vredesakkoord

Assad zette zondag een plan voor een nieuw vredesakkoord uiteen. Daarin zijn onder meer een conferentie voor nationale verzoening en een nieuwe grondwet opgenomen. De oppositie en de rebellen maakten korte metten met Assads handreiking en veegden zijn voorstellen van tafel.

Assad oogde tijdens de één uur durende toespraak strijdvaardig, zelfverzekerd en ontspannen. Hij zei dat Syrië in „een staat van oorlog verkeert”. „We vechten tegen agressie van buitenaf, die gevaarlijker is dan welke agressie dan ook, omdat ze ons gebruiken om elkaar te doden”, zei Assad. Hij erkende de enorme invloed van het conflict op het land. „Het lijden is gigantisch in het Syrische land. Er is in geen enkele hoek van het land plaats voor vreugde, omdat er geen veiligheid en stabiliteit is. Ik kijk in de ogen van de kinderen van Syrië en zie geen geluk.”

Hij ontkende dat er een opstand gaande is tegen de decennialange heerschappij van zijn familie. Assad zei ook dat Syrië van niemand orders zal opvolgen. Na afloop van zijn rede in het volgepakte operahuis van Damascus liet hij zich toejuichen door trouwe aanhangers en wierp hij zijn gehoor kushandjes toe.

De Syrische president zei zondag dat het vredesinitiatief alleen van de grond kan komen als regionale en westerse krachten stoppen met het financieren van wat hij noemt militante extremisten die hem uit het zadel willen wippen. Vervolgens moet er een dialoog plaatsvinden en een conferentie voor nationale verzoening. Daarna moet er een regering worden geformeerd die zorgt voor nieuwe verkiezingen, een nieuwe grondwet en een amnestieregeling.

Assad maakte echter duidelijk dat zijn aanbod om de dialoog aan te gaan, niet geldt voor degenen die hij als extremisten beschouwt of degenen die een buitenlandse agenda hebben. „We hebben een politieke oplossing nooit verworpen, maar met wie moeten we praten? Met degenen die een extremistische ideologie aanhangen en alleen de taal van het terrorisme verstaan? Of moeten we onderhandelen met de marionetten van het Westen? We onderhandelen met de meester en niet met de slaaf.”

Oppositie

De oppositie en de opstandelingen verwierpen de handreiking van Assad onmiddellijk. „Het is een uitstekend initiatief, dat slechts een cruciaal element mist: zijn aftreden”, zei Kamal Labwani, die deel uitmaakt van de Syrische Nationale Raad. „Alles wat hij voorstelt zal vanzelf gebeuren, maar pas zodra hij opstapt.”

Assads nieuwe plan doet denken aan de symbolische veranderingen en concessies die hij eerder al voorstelde. Die werden ook verworpen door de oppositie, die ze als ontoereikend en te laat afdeed.

Volgens de Britse minister van buitenlandse zaken William Hague is de toespraak van de Syrische president „de hypocrisie voorbij”. Hij zei via Twitter dat de ‘holle beloften van verandering niemand voor de gek houden’. Ook de Turkse minister van buitenlandse zaken noemde Assads toezeggingen hol. De Syrische president is de greep op de werkelijkheid verloren, zei minister Ahmet Davotoglu. “Het lijkt erop dat hij zich op zijn kamer heeft opgesloten, en al maanden blind vaart op rapporten die zij die uit zijn op zijn gunsten, hem voorleggen.”

Buitenlandcoördinator Catherine Ashton van de Europese Unie herhaalde dat Assad het veld moet ruimen.

Woordvoerder Victoria Nuland van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de toespraak van Assad „een nieuwe poging om zich aan de macht vast te klampen.” De Verenigde Staten willen dat Assad aftreedt. Die mening is ook de Egyptische president Mohammed Mursi toegedaan. Hij vindt dat Assad voor het Internationaal Strafhof terecht moet staan voor het plegen van oorlogsmisdaden, zo zei hij tegen CNN.

Volgens de VN zijn er tot nu toe meer dan 60.000 mensen omgekomen in de burgeroorlog in Syrië.