Mexico telt volgens het laatste rapport van het ministerie van Federale Openbare Veiligheid 429 gevangenissen. Daarvan worden er 15 gerund door de nationale overheid, 10 door het federale district van Mexico-stad en 91 door gemeenten. De rest is in handen van deelstaten.

Uit onderzoeken blijkt dat er ongeveer 22 procent meer gedetineerden (zo’n 40.000 mensen) in de gevangenissen zitten dan de officiële capaciteit toelaat. Gevangenen die op hun berechting wachten, zitten in dezelfde cellen als veroordeelden.

Na een bezoek aan 24 gevangenissen in 2009 wees het VN-subcomité voor preventie van marteling op structurele tekortkomingen in het Mexicaanse strafsysteem, onder meer op het gebied van het afdwingen van bekentenissen door de politie. In september kwam de nationale mensen­rechtencommissie met een rapport waarin werd gesteld dat zes van de tien gevangenissen in het land onder invloed staan van criminele groepen. Tussen 2010 en 2012 ontsnapten 521 gevangenen bij 14 uitbraken. Er kwamen 350 mensen om bij 2 gewelds­uitbarstingen en 75 vecht­partijen.

Klaarlichte dag

De gevangenis Gomez Palacio in het district Lagunera, tussen de Noord-Mexicaanse staten Durango en Coahuila, had zes verschillende directeuren in minder dan drie jaar tijd. De gevangenis staat bekend om ontsnappingen en corruptie. In maart 2009 kwam een groep gewapende mannen in politie-uniformen de gevangenis binnen. Ze bevrijdden op klaarlichte dag vijf gevangenen uit het complex.

In juli 2010 werd de toen­malige directeur van de gevangenis, Margarita Rojas, gearresteerd. Ze zou gedetineerden die later zeventien mensen vermoordden op een nabijgelegen boerderij, hebben toegestaan de gevangenis te verlaten. Volgens de federale regering hadden bewakers een groep gevangenen ’s nachts uit de gevangenis gelaten om wraak te nemen op een rivaliserende criminele bende. Ze gebruikten daarbij wapens van de bewakers.

Jorge Carvallo, voorzitter van de orde van advocaten van de staat Mexico, meldde in 2010 dat gedetineerden met medeweten van de politie ’s nachts uit de gevangenis Barrientos werden gelaten om gewapende overvallen in de omgeving van het complex te plegen.

Ontsnappingspoging

De regering van Durango heeft op 21 december, na een nieuwe geweldsuitbarsting de afgelopen maand, aangekondigd dat de gevangenis Gomez Palacio wordt gesloten. Het gebouw moet dienst gaan doen als politie­bureau.

In de ochtend van 17 december bracht de Mexicaanse politie 137 gevangenen uit Gomez Palacio over naar andere gevangenissen. De volgende dag, na het bezoekuur, hoorden mensen uit de buurt schoten en geschreeuw in de gevangenis. Volgens de autoriteiten zijn er 25 gedetineerden en 6 ongewapende bewakers omgekomen tijdens een ontsnappingspoging. In een verklaring stelde de politie dat gevangenen het vuur hadden geopend op de bewakers.

De afgelopen drie jaar vielen er volgens de autoriteiten 78 doden in de gevangenis Gomez Palacio.