„We willen dat overheid en bedrijven maatregelen nemen”, zegt Luis Tamayo, drijvende kracht achter La Comida Basura (Wegwerpeten), een burgerplatform tegen de verspilling van eten dat in 2010 ontstond. La Comida Basura stimuleert het ophalen van voedseloverschotten in supermarkten en restaurants ten behoeve van gaarkeukens.

De wetgeving verplicht ertoe producenten en winkels tonnen eten weg te gooien dat geschikt is voor consumptie, zegt Tamayo.

Maar het zijn de consumenten die de grootste verantwoordelijkheid dragen. Zij zijn het die eten weggooien dat nog in perfecte staat is of dat slecht wordt door slechte aankoopplanning of slechte bewaarpraktijken.

Volgens een rapport van het Europees Parlement dat eind 2011 verscheen, verspilt Spanje jaarlijks 7,7 miljoen ton goed eten, een gemiddelde van 163 kilogram per persoon. Ongeveer 40 procent van de verspilling vindt in de huishoudens plaats, nog eens zo veel in de industrie, en 5 procent in de distributie.

Die verspilling staat in schril contrast tot de groeiende armoede in het land. Vijf miljoen mensen zijn werkloos, een vijfde van de 47 miljoen Spanjaarden leeft onder de armoedegrens. Steeds vaker ziet men mensen rond supermarkten in de containers snuffelen. De autoriteiten van Spanje hebben steeds meer moeite zich binnen de eurozone te handhaven.

De groeiende aandacht voor de verspilling van eten kwam in een stroomversnelling toen de Noord-Spaanse stad Zaragoza in oktober met overschotten een maaltijd voor duizend mensen bereidde. ”Feeding Zaragoza”, dat op soortgelijke acties in Parijs en Londen was geïnspireerd, was zo’n succes dat er een permanente campagne uit voortkwam.

De oplossing is niet eenvoudig, zegt Javier Pena, voorzitter van de voedselbank Bancosol in het Zuid-Spaanse Malaga. Overschotten recyclen vergt infrastructuur, goed beheer en wetswijzigingen.

Het Europees Parlement pleitte in zijn rapport voor de aanpassing van wetgeving op vervaldatums, voor variatie in de grootte van verpakkingen en voor de introductie van het vak voeding in de schoolprogramma’s.

Spanje telt 52 voedselbanken. Ze herverdelen voedsel dat door bedrijven en organisaties wordt geschonken. Door de groeiende armoede worden ze nu overstelpt met vragen.

Bancosol, die al vijftien jaar met een honderdtal vrijwilligers werkt, verdeelde vorig jaar 5000 ton aan overgeschoten voedsel onder 230 organisaties.

„Er is veel honger, veel behoefte”, zegt Roberto Suarez, voorzitter van de Vereniging van Ecuadoraanse Immigranten van Malaga. Een keer per maand gaat hij met enkele landgenoten naar Bancosol om er voedseloverschotten op te halen en te verdelen onder meer dan honderd gezinnen van uiteen­lopende nationaliteiten.

De voedselbanken zijn onmisbaar geworden, zegt Tamayo, maar tegelijk is het belangrijk om de mensen ervan bewust te maken dat ze efficiënter met voedsel moeten omspringen.