In zijn boek vergelijkt ds. Kort, predikant van de oud gereformeerde gemeente in Nederland (oggiN) te Krimpen aan den IJssel, „de bijbelse bloedtheologie met de filosofische embryotheologie.” De embryotheologie, door hem ook wel genoemd de veronderstelde wedergeboorte, is volgens ds. Kort een dwaling. Met name in afgescheiden kring zou deze opvatting zijn ontwikkeld tot een leersysteem „dat fundamenteel afwijkt van de bijbelse leer der hervormers.”

De leer van de embryo­theologie vindt de predikant bij „Comrie, Kuyper, Kersten, Steenblok e.a.” Comrie leerde „in zijn embryofilosofie een schijngeloof onder de naam van wedergeboorte”, schrijft ds. Kort. „Daar is de overtuigde zondaar (op droggronden) alreeds levend gemaakt door een valse geestelijke inlijving in de tweede Adam, als een embryo dus, zonder met bewustheid te zijn afgesneden van zijn oude wortel in de eerste Adam.”

Terwijl in de bloedtheologie „de zonden zijn levend gemaakt door Gods heilige wet, is in het embryoschema de zondaar al levend gemaakt, wedergeboren en onbewust gerechtvaardigd; hij is al gered en de zaligheid kan hem niet meer ontgaan.” Prediking van de embryotheologie, aldus de oud gereformeerde predikant, zorgt voor onzekerheid, twijfel, strijd, aanvechting, en (waarschijnlijk) heerlijk­making, terwijl de bloedtheologie leidt tot verzekering, vrede, blijdschap, opwas in de genade en volharding.

In de „embryokerken” wordt Christus niet ontkend als enig Fundament, aldus ds. Kort, maar men legt er tegelijk een fundament naast. „Naast de tweewegenleer van Christus predikt men daar een derde weg. Men construeert die met behulp van de wijsbegeerte. Dit gebeurt zo subtiel, dat het toch op de leer van de twee wegen lijkt.”

Onder vuur

Het boek van ds. Kort roept inmiddels veel reactie op, de discussieforums Refoforum en RefoWeb alsook in de kerkelijke organen De Saambinder en De Wachter Sions. In De Saambinder (kerkelijk weekblad van de Gereformeerde Gemeenten) schrijft ds. J. M. D. de Heer zes artikelen onder de naam ”Comrie onder vuur”. De manier waarop ds. Kort Comrie onder vuur neemt, zorgt voor vragen, verwarring en polarisatie, zo stelt de predikant van de gereformeerde gemeente te Middelburg-Centrum.

Verschil van inzicht is er 
over de vraag waar het geestelijk leven begint. Ds. De Heer: „Begint dat bij de bewuste geloofsvereniging met Christus? Ja, schrijft ds. Kort. Is er dus pas sprake van geestelijk leven bij de weldaad van de recht­vaardigmaking van de zondaar voor God? Ja, zo is de over­tuiging van ds. Kort.”

Gods knechten zullen met alle kracht, schrijft ds. De Heer, de noodzakelijkheid van Christus prediken. „Maar, is de eerste daad van het zaligmakende geloof de bewúste geloofs­vereniging met Christus? Betekent dit dat de droefheid naar God, het wenen over de zonde en het hongeren naar verlossing, geen geestelijk leven is? Is dit slechts het algemene werk van de Heilige Geest?” Nee, stelt de Middelburgse predikant, want het hongeren en dorsten naar de verlossing geldt van de wedergeborenen en van degenen die zalig genoemd worden.

ABC des geloofs

In De Wachter Sions (kerkelijk weekblad van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland) neemt hoofdredacteur ds. J. Roos het in zeven artikelen op voor de theologie van Comrie: „Een ieder die thuis is in de geschriften van dr. A. Comrie kan weten, dat hij niet geleerd heeft dat een wedergeboren of levendgemaakte zondaar tevreden wordt gesteld met het kennen van zijn schuld en het bedroefd zijn over het Godsgemis. Lees zijn ”ABC des geloofs”, en u bent overtuigd hoe getrouw hij op Christus heeft gewezen als de enige Borg en Middelaar. De Heere zal ervoor zorgdragen dat een ziel die door de weder­geboorte of levendmaking met Christus verenigd wordt, nooit rust zal vinden in allerlei werkzaamheden, gevoeligheden, en in het proberen om de wet te onderhouden.”

Nood

Ds. Kort schreef zijn boek niet namens de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, maar op persoonlijke titel: „Het is een eigen initiatief; de nood is mij opgelegd.” Bij het verschijnen van zijn boek, in oktober, vond hij een interview over de inhoud ervan niet zinvol. „Wat ik te zeggen heb, staat in mijn boek.” Ook deze week zag hij af van een reactie.

Ds. Kort maakte in 1997 de overstap naar de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Hij was op dat moment predikant van de hervormde gemeente in Garderen.

Twee lijnen

A. A. Klein, secretaris van het kerkelijk bureau van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland te Barneveld, zegt desgevraagd dat zijn kerk­verband formeel geen commentaar wil geven op de publicatie van ds. Kort. In de Oud Gereformeerde Gemeenten zijn sinds het ontstaan van het kerk­verband in 1948 min of meer twee lijnen zichtbaar geweest, zegt Klein. „Die van Van der Groe en die van Comrie. Vanuit de geestelijke herkenning verdroegen die beide elkaar in de verschillen. Na het uitkomen van dit boek vindt inmiddels vanuit allerlei zijden meningsvorming plaats, maar binnen de kerkelijke geledingen heeft nog geen gedachtewisseling plaatsgehad. Daarom hebben wij formeel geen commentaar op deze publicatie.”