De affaire kwam de afgelopen dagen in een stroomversnelling, nadat bekend werd dat het ministerie van Justitie een voorlopig onderzoek in deze affaire is begonnen op verzoek van de inlichtingendienst CIA. Het heeft allemaal te maken met de oorlog tegen Irak en Saddam Husseins (onvindbare) massavernietigingswapens die voor de Amerikaanse regering het belangrijkste argument vormden voor de invasie eerder dit jaar.

President Bush verklaarde in januari nog in de State of the Union dat Saddam Hussein duidelijk streefde naar het bezit van kernwapens, want hij had kort tevoren geprobeerd om verrijkt uranium te kopen in Afrika. De CIA wist beter, want de organisatie had begin vorig jaar voormalig ambassadeur Joe Wilson naar Afrika gestuurd om deze vermeende uraniumaankoop te onderzoeken. Wilson kwam al snel tot de conclusie dat dit bericht niet geloofwaardig was. Het bleek onder andere gebaseerd op vervalste documenten.

Wilson meldde dit aan de CIA en daarmee was voor hem de kous af. Tot de hele discussie over de onvindbare massavernietigingswapens zich in het afgelopen voorjaar concentreerde op Bush’ State of the Union. Toen het Witte Huis probeerde de verantwoordelijkheid af te schuiven op de CIA, schreef Wilson een artikel in The New York Times waarin hij onthulde dat de inlichtingendienst vorig jaar al wist dat de uraniumclaim niet klopte. Deze informatie bracht president Bush persoonlijk in het nauw. Had hij een en ander willens en wetens overdreven om de oorlog tegen Irak te rechtvaardigen?

Een week na Wilsons artikel schreef columnist Robert Novak in de Chicago Sun-Times dat de CIA oud-ambassadeur Wilson naar Afrika had gestuurd op aandringen van zijn vrouw Valerie Plame omdat zij -een undercover agente van de CIA- een deskundige was op het gebied van massavernietigingswapens. De inlichtingengemeenschap was zeer verontwaardigd over dit ”lek”. „Door de identiteit van een undercoveragent te onthullen brengt men die agent plus al zijn of haar contacten uit de afgelopen jaren in groot gevaar. Dat is bijzonder onverantwoordelijk”, aldus oud-CIA-medewerker Robert Mellon tegenover de krant Daily News.

Joe Wilson is ervan overtuigd dat het Witte Huis betrokken was bij het lek. „Het was een duidelijke waarschuwing aan anderen om de mond te houden als men over informatie beschikt die de regering-Bush niet past”, aldus Wilson. Het duurde twee maanden voor CIA-chef George Tenet -die het zeer goed kan vinden met president Bush- justitie om een onderzoek vroeg, omdat het onthullen van de identiteit van een agent in de VS een misdrijf is. De Democraten zijn echter bang dat justitie niet het juiste instituut is om een onderzoek uit te voeren.

„Minister van Justitie Ashcroft is politiek te zeer betrokken bij het overleven van de (Republikeinse) regering-Bush. Daarom is een onafhankelijk onderzoek of misschien een parlementaire enquête in deze affaire veel beter. Dat garandeert meer onpartijdigheid”, meent New Yorks Democratische senator Charles Schumer. De regering heeft intussen beloofd aan een onderzoek mee te werken, maar er komt geen afzonderlijk intern onderzoek naar de affaire onder de stafleden van het Witte Huis. President Bush’ topadviseur, Karl Rove, die volgens Wilson bij het lekken van de naam van z’n vrouw betrokken was, ontkende dit gisteren in alle toonaarden.