Dat zegt dr. Bert de Leede deze week in een interview met Woord en Dienst, geschreven door freelancejournalist Jan Goossensen. Dr. De Leede en dr. Ciska Stark doen onderzoek naar het niveau van de preek in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Enkele conclusies daarvan werden in september in de kerkelijke pers breed uitgemeten.

Dr. De Leede onderstreept in het interview dat de fronten in het kerkelijk landschap echt veranderd zijn. „Het is nu van belang dat je als predikant de betekenis van het geloof relevant kunt maken in relatie tot de postmoderne onderstromen van onze cultuur. Wie is God voor ons nu? Hoe ervaar je God? Wat kun je zeggen over de hoop die in ons is? Om zulke onderstromen op te sporen is het nodig dat predikanten culturele vragen theologisch kunnen lezen. Dat gaat veel verder en veel dieper dan het aanroeren van enkele morele vraagstukken. Als die diepere vragen niet aan bod komen, blijft een preek vlak.”

Dr. Stark: „De preek dient tot opbouw van het gemeenteleven. Preken zijn vaak de zichtbaarste vormen van presentie van een dominee. Goede evaluaties zijn daarom belangrijk. Eigenlijk vreemd dat daar nog zo weinig onderzoek naar is gedaan. Nu de eerste reacties zijn losgekomen, kunnen wij alleen maar zeggen: het is een steen in de vijver geweest, met een vitaliserende werking.” Predikantschap vandaag rust op twee pijlers: het theologische ambacht en een persoonlijk, geestelijk leiderschap. Beide kwaliteiten zijn even belangrijk, schrijft Goossensen. Dr. De Leede: „Niet te ontkennen is dat de predikantenopleiding een ingebakken spanning kent: de academische theologische vorming naast de beroepsopleiding.”

Volgens de twee onderzoekers geeft de preek geen antwoord op vragen waar kerkgangers echt mee zitten. Om niet als zedenmeester te boek te staan, vermijden dominees vaak ‘zware’ onderwerpen, zo stelden zij in september. Zestig voorgangers stuurden hun beste preek op naar Stark en De Leede. Die kozen er twintig uit om te analyseren.

In een interview met dagblad Trouw zeiden Stark en De Leede: „In het maatschappelijk debat gaat het permanent over de kosten van de gezondheidszorg, over wat een leven waard is en hoe je omgaat met mensen die verlangen naar de dood terwijl ze fysiek nog door kunnen. De fundamentele dilemma’s die daaruit voortvloeien, hoor je in de preken niet terug, terwijl er wel mensen in de kerk zitten voor wie die kwesties een realiteit zijn. Kerkgangers krijgen in plaats daarvan te horen dat het goed en fijn is dat we voor elkaar kunnen zorgen.”

In een reactie stelde dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) dat het onderzoek naar preken reden is voor „zelfreflectie.” Dat kan pijnlijk zijn, maar de preek is het waard, zo reageerde dr. Plaisier in september.