Er zijn nogal wat zeventigers onder de vorsten van Europa, met troonopvolgers van middelbare leeftijd. Ook de Belgische kroonprins Filip (52) zit al tal van jaren in de wachtkamer.

Mathilde, zijn vrouw, wordt op 20 januari 40 jaar. Ze was het eerste kind van de Belgische jonkheer Patrick d’Udekem d’Acoz (1936-2008) en de Poolse gravin Anna Komorowska (1946). Er volgden er nog vier, van wie de oudste, Marie-Alix, op 22-jarige leeftijd tegelijk met haar oma na een auto-ongeval overleed.

Via haar moeder is Mathilde familie van de Poolse president, graaf Bronislaw Komorowski. Ook haar schoonmoeder, koningin Paola, heeft overigens Poolse wortels, als afstammelinge van Poniatowski, de laatste koning van Polen.

Discreet

Met verve beschrijft Balfoort de jeugd van de toekomstige vorstin: „De kleine Mathilde profileert zich meteen al als een net en vlijtig meisje, dat niet zo veel praat. Ze is sociaal en heeft veel vriendinnen, maar is tegelijk gereserveerd en discreet. Ze is ook veel klassieker gekleed dan haar klasgenoten. Zij herinneren zich nog levendig haar blauwe plooirok, donkere schoenen en witte bloes. De enige frivoliteit in haar schoolkledij is af en toe een gekleurde knoop.” Zelfs in vakantietijd ging Mathilde gekleed in witte bloes en deftige rok.

Op school was ze ijverig. Haar vroegere leerkrachten noemen Mathilde „het soort meisje dat je het liefst in de klas hebt. Een echt werkbeest dat in alles altijd perfect wilde zijn. Een leerlinge die na de les meer uitleg kwam vragen. Nooit kwam een negatief woord over haar lippen.”

Op de middelbare school was het al niet anders. „Geen korte rokken voor puber Mathilde. Als enige van de klas droeg ze een zedig hemdje onder haar uniformbloes. Mathilde viel nooit op en haalde nooit kattenkwaad uit. Het woord ”saai” durven haar gewezen leerkrachten net niet uitspreken.” Spieken was er niet bij. Mathilde sprak niet over haar adellijke afkomst, ook niet tegenover haar vriendinnen.

Al had ze Vlaamse wortels, haar familie sprak die taal niet meer. Daarom werd Mathilde op haar dertiende naar een Vlaamse boerderij gestuurd om Nederlands te leren. Later zorgde ze ervoor dat haar kinderen de taal op jongere leeftijd machtig werden; een belangrijke vaardigheid in een door taaltwisten verscheurd land.

Geheim

Jonkvrouw Mathilde ging logopedie studeren en opende in 1995 een praktijk in Brussel. In 1996 leerde ze kroonprins Filip kennen. Hoe en waar, dat is altijd geheim gebleven, en dat was later aanleiding tot allerlei roddels.

„Ik heb Mathilde gezien van ver. En ik dacht: dat is ze!” Met die woorden stelde de 39-jarige prins Filip zijn 26-jarige verloofde op 13 september 1999 voor tijdens een chaotische persbijeenkomst in de tuin van het kasteel van Laken. De verloving was twee weken vervroegd omdat de relatie eindelijk –na een paar jaar– was uitgelekt. De verrassing was zo groot dat Mathildes eigen medewerkers het verhaal eerst niet geloofden. „Of toch? Misschien is dat de reden waarom Mathilde vandaag niet is komen werken!”

Erg veel fiducie hadden de Belgen in die tijd niet in hun troonopvolger, maar een vrouw kiezen, dat kon hij wel, was het algemene oordeel: een Belgische, van adel, met zowel Vlaamse als Waalse wortels, sociaal en vriendelijk. En van onbesproken gedrag: „Máxima van Nederland had een foute vader, Letizia van Spanje was al eens getrouwd geweest en Mette-Marit van Noorwegen had een drugsverleden én een kind. Bij Mathilde is geen enkel minpuntje te bespeuren, zelfs geen ex-vriendje”, noteert Balfoort.

Op 4 december 1999 werd Mathildes huwelijk met prins Filip gesloten, en daarmee werd ze hertogin van Brabant en prinses van België. Haar ouders, zussen en broertje kregen de titel graaf of gravin.

Gratie

Het kroonprinselijk paar kreeg vier kinderen: Elisabeth (2001), Gabriël (2003), Emmanuel (2005) en Eléonore (2008). De prinses bleef tot 2002 psychologie studeren, maar kweet zich ondertussen van haar nieuwe taak. „Met een flair alsof ze nooit iets anders gedaan heeft, schudt ze glimlachend honderden handen. De eerste keren staat Filip wat verwonderd naar haar optreden te kijken, maar na een tijd krijgt hij ook de smaak te pakken, wat zijn populariteit ten goede komt. Nog nooit toonde een Belgische royal zo veel koninklijke gratie.”

Dat zegt overigens net zo veel over Mathilde als over het verleden van het Belgische koningshuis. Balfoort geeft het in enkele hoofdlijnen weer; een weinig verheffend verhaal over liefdeloze huwelijken en buitenechtelijke escapades.

Nee, dan prinses Mathilde. „Haar inzet, inlevingsvermogen en intelligentie maken dat mensen van allerlei slag zich meteen bij haar op hun gemak voelen. Ze ziet er goed uit en kleedt zich elegant, maar kijkt er wel voor uit niet al te zeer te schitteren, zodat ze haar prins niet overschaduwt.

Elke officiële opdracht is vooraf grondig bestudeerd, elk woord is doordacht, elk gebaar is juist, of ze nu met ministers of met gehandicapte kinderen omgaat. Een urenlang wetenschappelijk symposium of een optreden van vals zingende lagereschoolkinderen, Mathilde toont altijd interesse, nooit lijkt ze een halve seconde afgeleid. En als ze na een langeafstandsvlucht voor een verre buitenlandse missie meteen aan de slag moet, lijkt ze zo fris als een hoentje. „Ze draagt nylonkousen als het buiten snikheet is en dan nog zweet ze niet!” merkte journaliste Hilde Sabbe vol ongeloof op. En wat moeders nog het meest opvalt: zelfs haar vier kinderen gedragen zich stuk voor stuk voorbeeldig!”

Drie koninginnen

In allerlei functies zet Mathilde zich in voor kwetsbare mensen. Daarbij gaat haar aandacht uit naar microkredieten –net als prinses Máxima– en naar alfabetiserings- en (voor)leesprojecten –net als prins Laurentien.

Over prinses Mathilde kan de auteur al met al een heel positief verhaal vertellen, en dat is voor koningsgezinde Belgen een verademing na publicaties eerder dit jaar die door hun onfrisse –en vaak onbewezen– details over de zonen van koning Albert II veel opschudding veroorzaakten.

Over het tijdstip van de troonswisseling speculeren de Belgen al net zo hard als de Nederlanders. Als Filip koning wordt, krijgt België voor het eerst een koningin die in eigen land is geboren. Haar schoonmoeder Paola zal haar titel wellicht behouden, zoals ook Fabiola koningin bleef toen koning Boudewijn overleed. Bij leven en welzijn is België dan drie koninginnen rijk.

”Prinses Mathilde, de eerste veertig jaren”, Brigitte Balfoort; uitg. Houtekiet, Antwerpen, 2012; ISBN 9789089242242; 176 pag.; 
€ 19,95.