De grootse, hoge Burgerzaal van het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam is voor de gelegenheid prachtig uitgelicht. Tijdens de ceremonie wisselen de kleuren: rood, geel, paars, blauw. Voor de uitreiking van de Prins Claus Prijs spaart het gelijknamige fonds kosten noch moeite. Van over heel de wereld zijn 200 mensen naar Amsterdam gereisd, zegt Lilian Gonçalves-Ho Kang You, voorzitter van het Prins Claus Fonds. Daar is ze blij over.

Toch heeft ze ook andere gevoelens. „We zijn erg bedroefd dat prins Friso niet bij ons kan zijn vandaag. We missen hem zeer in ons werk. Ook vanwege zijn input en humor. We wensen hem, prinses Mabel en de familie alle goeds. En we zijn blij dat u, prinses Mabel, bij ons bent vandaag.” De paar honderd aanwezigen stemmen daar middels een warm applaus mee in.

Naast de hoofdprijs van 100.000 euro zijn er elk jaar tien andere laureaten die kleinere prijzen van het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking krijgen. Korte filmpjes vertellen deze woensdagmiddag het verhaal van die projecten: een persfotograaf uit Kenia die door zijn werk het geweld probeert te beteugelen; een Tunesische cyberactivist; een vrouw die traditionele Arabische kleding verzamelt, beschrijft en tentoonstelt; tegendraadse uitgevers. Nog meer. De prijzen gaan meestal naar vooruitstrevende kunstenaars, activisten en tegendraadse groepen.

Deze middag draait alles om dé Prins Claus Prijs. De Grote Prins Claus Prijs 2012. Die wordt traditioneel om de beurt overhandigd door prins Friso en prins Constantijn. Het ene jaar de een, het andere jaar de ander. Dit jaar zou prins Friso aan de beurt zijn geweest. Prins Constantijn vervangt hem.

Voor de overhandiging houdt de prins een korte toespraak. „De context van dingen boeit me. Neem bijvoorbeeld het spreekgestoelte daar. Het is nu nutteloos, zolang ik hier sta.” De prins spreekt vanaf een andere plaats op het grote podium.

Hij vervolgt: „Het is een achterhaald obstakel. We kunnen er nu op verschillende manieren naar kijken. Het is als een monument. We kunnen het omringen met bloemen. Het kan ook een voetstuk zijn voor een kunstwerk. Maar voor mij, bij deze gelegenheid…” –zichbaar bewogen hapert prins Constantijn even– „…symboliseert het een lege plaats.” Met gebroken stem gaat hij verder „…een lege plaats waar mijn broer zou hebben gestaan.” Ook prinses Mabel –vandaag voor het eerst weer bij een officiële gelegenheid– heeft het zichtbaar moeilijk bij deze woorden. Zal haar man ooit nog uit coma komen?

Prins Constantijn overhandigt de Grote Prins Claus Prijs 2012 aan Maria Gómez en Santiago Vega. Zij zijn aanwezig namens de Argentijnse uitgever Eloísa Cartonera, die betaalbare boeken van gebruikt karton maakt. De uitgever heeft als ideaal mensen aan het lezen te krijgen, omdat dat mensen verbindt.

Ook al blijft de schaduw liggen, toch moet de bijeenkomst een slot krijgen dat past bij het fonds dat culturele activiteiten buiten de westerse wereld stimuleert. De organisatie denkt dit te hebben gevonden in een dansoptreden. In een sensuele tango glijden twee Argentijnse dansers over het podium. Een nog langer applaus volgt.

Een groepsfoto van de winnaars met koningin Beatrix, de prinsen Willem-Alexander en Constantijn en de prinsessen Máxima, Mabel en Laurentien en een receptie sluiten het officiële deel af. De koninklijke familie verlaat het paleis weer. Een paar enthousiaste Oranjefans wachten achter de hekken. Het is koud en donker.