Ishaq Ibrahim, onderzoeker van het Egyptisch Initiatief voor Persoonlijke Rechten (EIPR), zegt dat de eerste berichten over incidenten hem al ter ore kwamen na de opstand begin 2011 waarbij oud-president Hosni Mubarak werd afgezet. Getuigen zouden gezien hebben hoe „zeloten met baarden” vrouwen bedreigden die in hun ogen onzedelijk gekleed gingen.

Ze verstoorden ook feesten waar ”niet-islamitische muziek” werd gedraaid, vernielden winkels waar alcohol werd verkocht en sneden in één geval zelfs een oor af van een man die zou hebben aangezet tot „immoraliteit.”

Hoewel er slechts enkele daders werden gepakt, lijken de aanvallen het werk van ultraconservatieve salafistische moslims. Salafistische politieke partijen hebben bijna een kwart van de zetels in het nu ontbonden lagerhuis van het parlement. Ze eisen dat de sharia bepalend wordt voor de wetgeving in Egypte.

Salafistische groepen zaten ooit achter een opstand om een islamitisch kalifaat te stichten, maar hun leiders namen daarna afstand van geweld en pleitten voor een vreedzame dialoog. Prominente salafisten dreigen nu echter met geweld tegen „afgoden en godslasteraars.” Een van hen beloofde onlangs „de tong af te zullen snijden” van iedereen die de sharia of islam beledigt.

Vooralsnog bleef het echter bij haren. Mirette Michail stond met haar zus in het centrum van Caïro, toen zes vrouwen in nikaab haar aanvielen, sloegen en probeerden haar haren in brand te steken. Kennelijk als straf omdat ze ongesluierd was. De vrouwen verdwenen in de menigte toen twee mannelijke voorbijgangers ingrepen, zegt ze.

Vlak daarvoor waren er al twee andere incidenten. Twee vrouwen in nikaab knipten het haar af van een christelijke vrouw in de metro en duwden haar naar buiten, waarbij ze haar arm brak. Een 13-jarig christelijk meisje overkwam iets soortgelijks in de metro.

In Caïro zijn deze voorvallen ongebruikelijk. De hoofdstad blijft echt een wereldstad. Jonge stellen lopen publiekelijk hand in hand, toeristen dragen korte broeken en T-shirts, en in veel horecagelegenheden wordt alcohol geschonken.

Maar in provinciesteden zou er sprake zijn van een alarmerende stijging van de „morele eigenrichting.” Extremisten organiseren zich in kleine groepen, patrouilleren door wijken en leggen hun eigen interpretatie van sharia op. Desnoods met geweld.

Amal Abdel Hadi, hoofd van de Stichting Nieuwe Vrouwen in Caïro, zegt dat er sinds de opstand van vorig jaar geen effectieve politie is. Bovendien: „Als in de grondwet staat dat de staat zorg moet dragen voor ”de ethiek en publieke moraal”, geeft dat deze groepen het groene licht om hun gang te gaan”, aldus Abdel Hadi. „Deze formuleringen laten ruimte voor extreme interpretaties.”

In januari kondigden salafisten aan een islamitische moraal­politie te willen. In Saudi-Arabië patrouilleert de ”mutaween” om ervoor te zorgen dat beide seksen gescheiden blijven, dat kledingvoorschriften worden opgevolgd en de sharia wordt nageleefd.

De aankondiging is waarschijnlijk nooit omgezet in praktijk, toch volgden er kort daarna wel enkele incidenten in de noordelijke provincies. Groepen mannen met baarden en rotan stokken bestormden daar winkels vanwege de „onfatsoenlijke” kleding. Kappers werd verboden baarden af te scheren en ook de verkoop van christelijke boeken werd verboden.

De aanvallen mondden uit in de moord op Ahmed Hussein Eid, een student die werd doodgestoken tijdens een aanvaring met enkele rondzwervende ‘burgerwachten’.

De Egyptische politie arresteerde na de dodelijke steekpartij drie salafistische daders. Zij werden veroordeeld tot vijftien jaar cel. Sinds die veroordeling is het relatief rustig op straat, zegt Ibrahim van EIPR. Maar dat is volgens hem stilte voor de storm. „De islamisten bepalen de politieke agenda en het is niet in hun belang om nu problemen te creëren”, zegt hij. „Ze richten zich eerst op de grondwet, pas daarna komt de sharia.”