De rechtbank oordeelde maandag dat de gemeente Stichtse Vecht schuldig is aan de dood van twee motorrijdsters die omkwamen op een slecht onderhouden weg. De veroordeling is volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in strijd met een eerdere uitspraak van de Hoge Raad. Die bepaalde dat overheden niet kunnen worden vervolgd bij zogenoemde exclusieve bestuurstaken. Daar valt volgens de VNG ook het wegbeheer onder.

Simone de Valk, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in aansprakelijkheidsrecht, kent het arrest van de Hoge Raad waar de VNG op doelt. „De Hoge Raad heeft in een arrest uit 1998 de mogelijkheden voor het vervolgen van lagere overheden beperkt. Als het gaat om exclusieve bestuurstaken geldt er immuniteit. Het gaat dan bijvoorbeeld om handhaving of het verlenen van vergunningen. De gemeente Enschede kon na de vuurwerkramp bijvoorbeeld niet vervolgd worden voor het verstrekken van een vergunning.” In het geval van Stichtse Vecht is er echter geen sprake van immuniteit, legt ze uit. „De gemeente gaat inderdaad over het wegbeheer, maar de uitvoering ervan kan ook door derden gedaan worden en ligt niet exclusief in de handen van bestuursfunctionarissen.”

De Valk is overigens niet gelukkig met de huidige systeem. „Het is nogal gekunsteld”, zegt ze. Ze is dan ook voorstander van opheffing van de immuniteit voor gemeenten. „Het is goed om terughoudend te zijn en de rechter niet over het overheidsbeleid te laten oordelen. Maar het is niet meer van deze tijd om er op voorhand van uit te gaan dat de overheid rechtvaardig handelt. Dit moet inhoudelijk getoetst kunnen worden door de rechter. Als er sprake is van strafrechtelijk verwijtbaar handelen mag een gemeente niet vrijuit gaan.”

Er ligt nog een wetsvoorstel uit 2006 om de immuniteit af te schaffen, weet De Valk. „Wie weet is deze zaak aanleiding om daar nog eens naar te kijken.”

Ze verwacht niet dat gemeenten dan plotseling overspoeld worden met rechtszaken, mocht de immuniteit worden opgeheven. „Er moet heel wat aan de hand zijn voordat het OM overgaat tot vervolging van overheidsorganen. Ik heb begrepen dat buurtbewoners de gemeente Stichtse Vecht al verschillende keren hadden gewaarschuwd. Ook was er al eens eerder iemand gevallen en waren er metingen verricht.”

Uit stukken van de rechtbank blijkt dat in de fietstas van een van de motorrijdsters een lege fles rosé is aangetroffen. Dat roept de vraag op in hoeverre de gemeente verantwoordelijk is voor het ongeval. De Valk: „De rechter zal niet zomaar een gemeente veroordelen omdat iemand is uitgegleden op een weg die niet gestrooid was. Mensen moeten hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid maar kennelijk vond de rechter dat de gemeente in dit geval verwijtbaar heeft gehandeld. Ze hadden op z’n minst een bord neer kunnen zetten met ”Slecht wegdek, pas op!””

Advocaat Gert-Jan Elsen van de gemeente Stichtse Vecht wilde dinsdagmorgen niet reageren.