De EU bevindt zich in een cruciale fase van haar bestaan. Ter bestrijding van de aanhoudende economische crisis en de grote schuldenproblemen in diverse lidstaten worden in Brussel steeds draconischer maatregelen bedacht.

Onder de bezielende aanvoering van Van Rompuy koerst de Unie ook aan op verdere integratie: de EU-landen moeten op tal van fronten een steeds nauwer bondgenootschap gaan vormen. Het gedroomde einddoel van de eurocraten is een soort Verenigde Staten van Europa.

Over de verdere ontwikkeling van de EMU en de uitbouw van de EU spreken de Europese regeringsleiders eind volgende week in Brussel. De Kamer debatteert woensdag met premier Rutte over zijn inzet voor die bijeenkomst.

Ter voorbereiding op dat debat had de Kamer een groep wetenschappers, bankiers en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties uitgenodigd om hun visie te komen geven.

Grote zorgen

Financieel geograaf Ewald Engelen van de Universiteit van Amsterdam greep de gelegenheid aan om zijn „grote zorgen” te uiten over de richting die Van Rompuy met de EU wil inslaan. „Het Europese electoraat wordt meegesleept naar verdere integratie van de EU, terwijl de meeste kiezers eigenlijk helemaal niet zo ver willen gaan.”

De burgers krijgen volgens Engelen allerlei plannen „door de strot geduwd” die ertoe leiden dat ze over tien jaar veel armer zijn dan Aziaten of Amerikanen en dat ze veel van hun democratische invloed zijn kwijtgeraakt.

Een van de Brusselse plannen is een Europese vorm van belastingheffing. „Het staatsmonopolie daarop wordt straks dus gedeeld met de Europese Commissie”, aldus Engelen. „Dat betekent een verregaande constitutionele ingreep in het Nederlandse politieke bestel.” Hij riep de Kamer op dat voorstel via een referendum voor te leggen aan de kiezers.

De burger moet hoe dan ook
worden betrokken bij de strategieën die Brussel bedenkt om de euro overeind te houden, ver-
volgde Engelen tegenover de Ka-
merleden. „De introductie van die munt in 1992 was een historische fout. Geef dat ronduit toe, maar ga wel een brede discussie aan met de kiezers over hoe we die utopische planningsfout van toen een minder grote fout kunnen laten worden.”

Ingrijpende besluiten

Wim Boonstra, chefeconoom van de Rabobank, gaf ook aan dat er rond de invoering van de euro nooit een serieus debat is gevoerd over de munt. „De nadelen ervan zijn niet echt aan het electoraat uitgelegd, omdat de meeste partijen ervoor waren. Die fout moeten we niet herhalen.”

Net als Engelen benadrukte hij dat de EU-lidstaten aan de vooravond staan van ingrijpende besluiten. „Leg heel goed aan de kiezers uit wat het einddoel van de EU moet zijn.”

Onderzoeker Adriaan Schout van Instituut Clingendael constateerde echter dat „we in Nederland eigenlijk geen idee hebben waar we met Europa heen willen en welke instrumenten we daarvoor nodig hebben.”

Een referendum over de vraag of de EU een echte politieke unie moet worden of juist een samenwerkingsverband van soevereine landen moet blijven, kan volgens Thierry Baudet –docent aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden– uitsluitsel geven. „Of wilt u”, richtte hij zich tot de Kamerleden, „dat u straks feitelijk niets meer te zeggen heeft over Nederland en dat het volk niet meer via verkiezingen kan beslissen over zijn eigen lot?”

Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden stelde dat de Kamer zich actief moet bemoeien met de toekomst van Europa. De EU neemt immers steeds meer macht over van de nationale lidstaten. „We naderen de grenzen van wat onze Grondwet toestaat.”