Commentaar: Rutte struikelt over zijn eigen snelheid
Ook al is premier Rutte inmiddels midden veertig, hij heeft nog steeds het imago van een snelle jongen. Zijn stijl van no nonsense heeft iets flitsends. Zijn devies is: „Niet te veel praten, gewoon beginnen.”
Die aanpak kenmerkte ook de formatie van het kabinet-Rutte II die inmiddels te boek staat als een van de kortste. Gelet op de moeilijke financieel-economische situatie werd het als positief beschouwd dat er niet te lang was onderhandeld. Dat straalde daadkracht en zelfvertrouwen uit.
Dat de nieuwe regering heel snel op het bordes van het Huis ten Bosch stond, kwam doordat er enerzijds duidelijk sprake was van chemie tussen Rutte en Samsom en anderzijds doordat zij hadden gekozen voor een vrij unieke vorm van onderhandelen. Er werd niet eindeloos gepraat tot er een aanvaardbaar compromis uitkwam, maar op het ene dossier kreeg de VVD helemaal haar zin en op het andere de PvdA. Op vergelijkbare wijze werden bewindslieden voorgedragen. Elke partij koos haar eigen kandidaten en de andere accepteerde die.
Inmiddels blijkt dat die snelle aanpak ook zijn schaduwzijden heeft. Direct bij de start ontstond commotie over de invoering van de inkomensafhankelijke zorgpremie. Vier dagen na de beëdiging van het kabinet was er al crisisberaad nodig. Het regeerakkoord moest worden opengebroken. Het premieoproer werd bezworen doordat VVD en PvdA overeenkwamen de inkomensafhankelijke zorgpremie uit het akkoord te halen, om via het belastingsysteem de inkomensnivellering te regelen. De premier kwam met de schrik vrij, al moest hij de Kamer wel excuses maken voor de gang van zaken. Toen al was de vraag: Is er niet te gehaast onderhandeld?
Terwijl het stof van de onrust rond de zorgpremie bijna was neergedaald, trad donderdag staatssecretaris Verdaas van Economische Zaken af vanwege ruis rond zijn declaratiegedrag in de periode dat hij provinciebestuurder in Gelderland was. Dat dit punt van discussie was, was al lang bekend.
De Kamer verweet Rutte donderdag dat hij tijdens het sollicitatiegesprek met Verdaas niet had doorgevraagd of er nog zaken waren waar hij in zijn functie last van kon hebben. Rutte verweerde zich door te stellen dat er nieuwe feiten aan het licht waren gekomen. Feit is echter dat hij had kunnen weten dat de discussie over de reiskostendeclaraties van Verdaas nog niet over is. Op zijn minst had de premier een maand geleden een juridisch expert advies kunnen vragen. Dat is pas begin deze week gebeurd.
Rutte is zonder meer is afgegaan op de keuzes van PvdA-leider Samsom. Afspraak was immers: geen blokkades voor kandidaten die de andere partij aandraagt. En er moest snelheid worden gemaakt. Dus niet te ingewikkeld doen.
Rutte wil daadkrachtig overkomen en vertrouwde zijn collega. Maar ook hier geldt: haastige spoed is zelden goed. De premier doet er goed aan zijn snelheid te matigen en iets meer tijd te nemen voor beslissingen. En verder, nog steeds geldt: vertrouwen is goed, controle is beter. Weliswaar was dat een stelling van een marxist, maar ook zij kunnen wijze dingen zeggen waar een premier zijn voordeel mee kan doen.