Zowel werkgeversvoorzitter Bernard Wientjes (VNO-NCW) als de twee grootste pensioenbeleggers van Nederland, APG en PGGM, stelden dit weekeinde wel wat te zien in een dergelijke ”Nationale Hypotheekbank” die hypotheken kan verstrekken met een staatsgarantie.

De gedachte is dat zo’n hypotheekbank voor tientallen miljarden aan hypotheken kan overnemen van de banken, zodat die weer lucht krijgen. De Nederlandse banken hebben voor zo’n 650 miljard euro aan hypotheken uitstaan, terwijl ze maar 350 miljard aan spaargelden bezitten hebben. De resterende 300 miljard moeten ze daarom ophalen op de financiële markten, maar dat is sinds het uitbreken van de kredietcrisis in 2008 lastiger geworden. Ook moeten ze steeds hogere buffers aanhouden vanwege de aangescherpte mondiale kapitaaleisen voor banken.

Met de stap van de fondsen kan de economie in het algemeen en de huizenmarkt en de bouw in het bijzonder weer vlot getrokken worden. Pensioenfondsen zouden op hun beurt op die manier meer rendement kunnen behalen dan het lage rendement dat ze nu op bijvoorbeeld Nederlandse staatsobligaties krijgen. Voor consumenten kan het initiatief, vanwege de grote slagkracht van de fondsen (die samen 450 miljard euro aan vermogen beheren), leiden tot een lagere hypotheekrente.

De stap van APG en PGGM is opmerkelijk omdat ze eerder weigerden om de bouw en de woningmarkt te financieren. „Pensioenfondsen zijn niet de pinautomaat van het kabinet”, stelde PGGM-bestuurder Martin van Rijn eerder dit jaar toen werd gesuggereerd dat pensioenfondsen meer geld in Nederland zouden moeten investeren.

APG (ambtenaren en de bouw) en PGGM (zorg en welzijn) benadrukten dit weekeinde, om pensioengerechtigden niet nog extra risico’s te laten lopen, wel alleen veilige hypotheken (in totaal circa 130 miljard euro) die nu onder de Nationale Hypotheekgarantie vallen te willen overnemen. De bank krijgt met die garantie toch zijn geld als iemand de hypotheek niet meer kan voldoen. Dat garantiesysteem zou volgens de ideeën moeten worden omgevormd tot die Nationale Hypotheekbank, die dan door de overheid gegarandeerde schuldpapieren kan uitgeven. Banken zien liever dat de pensioenfondsen ook andere hypotheken overneemt.

Een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Banken stelde zaterdag dat banken „niet staan te trappelen” om met hulp van de staat te komen tot zo’n Nationale Hypotheekbank.

De Vereniging van Banken vindt het plan weliswaar niet helemaal onbespreekbaar en noemt het positief dat pensioenbeleggers met ideeën hierover zijn gekomen. Maar de club snakt niet bepaald naar een grotere invloed en meer garantie van de staat, omdat die van invloed zouden worden op de concurrentieverhoudingen op de hypotheekmarkt.

Het kabinet moet nu een doorbraak forceren om de bouw- en woningmarkt te redden, stellen Wientjes en PGGM en APG. De werkgeversvoorman wil dat het kabinet twee onafhankelijke deskundigen benoemt die banken en pensioenfondsen bij elkaar brengen zodat die „substantieel” gaan beleggen in woninghypotheken.

Minister Blok (Wonen) liet dit weekeinde via een woordvoerder weten nog niet vooruit te willen lopen op de ideeën, want hij heeft nog geen plan ontvangen. Hij ziet er wel met belangstelling naar uit en vindt het „interessant” om na te denken over wat institutionele beleggers kunnen bijdragen op het gebied van bouwen en wonen en dus ook de hypotheken. Komende weken gaat hij praten met diverse betrokkenen, zoals pensioenfondsen, VNO-NCW en De Nederlandsche Bank.