Lira is een district richting het noorden van Uganda, hartje Afrika. Een jaar of vijf, zes geleden verbouwden de boeren in het district op zeer kleine schaal chilipepers. Totdat er een Ugandees bedrijf langskwam met goede contacten in onder andere Nederland. Dit bedrijf, dat investeert in de verbouw, verwerking en export van organische producten, zag wel brood in het rode, scherpe goedje.

De boeren uit Lira en het bedrijf gingen om de tafel zitten. Het bedrijf, dat ook over investeringskapitaal beschikte, wist de boeren ervan te overtuigen dat je goed geld kunt verdienen met het op de goede manier verbouwen, verwerken en exporteren van de chilipeper. Het bood een gegarandeerde afname aan, en ook nog eens tegen een aantrekkelijke prijs. Dat trok de boeren over de streep.

Maar dan ben je er nog niet. Als je altijd gewend bent geweest om op de traditionele manier te boeren, hoe ga je er dan voor zorgen dat je echt zo veel produceert als je hebt afgesproken? Dat je vervolgens de oogst op de goede manier verwerkt en opslaat, zodat de waarde niet vermindert? Dat je de producten zo kunt aanleveren dat ze ook echt aantrekkelijk zijn voor het exportbedrijf en de uiteindelijke consument? Daar heb je bepaalde vaardigheden voor nodig. En die had niet elke boer uit Lira.

Om van het ideaal werkelijkheid te maken, werd een particuliere ontwikkelingsorganisatie ingeschakeld. Die had niet alleen de nodige landbouwkennis in huis, maar kon de boeren ook verder helpen. Hoe richt je je boerenbedrijf efficiënt in? Hoe maak je een planning en houd je de boekhouding bij? Hoe organiseer je je als boeren in een coöperatie? Wat is marketing en hoe kun je die op de beste manier aanpakken? Hoe versterk je als boeren je gezamenlijke onderhandelingspositie tegenover de afnemers? De boeren werden daarin getraind en gingen met de vaardigheden aan de slag.

Het resultaat is indrukwekkend. Zes jaar geleden zaten de boeren met hun productie op 3,5 megaton. Vorig jaar produceerden ze samen 140 megaton, en dit jaar mogelijk het dubbele. Er ontstonden 24 samenwerkingsverbanden die in totaal 7600 boeren vertegenwoordigden.

De boeren van Lira zijn er goed mee. De coöperaties kregen leningen om hun leden contant te betalen bij het afnemen van de productie, leningen die ze konden aflossen met de opbrengsten uit de doorverkoop.

Dit mooie voorbeeld van ontwikkelingssamenwerking kreeg ik mee toen ik vorige maand Uganda bezocht. Samen met mensen uit het bedrijfsleven, het ontwikkelingswerk en de overheid keken we op welke manier we initiatieven zoals deze van de grond kunnen krijgen, kunnen versterken of uitbreiden.

Er is veel werk aan de winkel in Uganda. Maar ook in zo veel andere Afrikaanse landen, waar de landbouwsector jarenlang verwaarloosd is, onder andere door falend overheidsbeleid en onvoldoende aandacht van de internationale gemeenschap voor landbouw. Er is een enorm areaal beschikbaar voor nieuwe landbouwactiviteiten. De vraag naar voedsel zal door de voortgaande bevolkingsgroei sterk toenemen. En succesvoorbeelden zoals die van de rodepeperboeren uit Lira zijn er nog niet voldoende.

Ik kwam geïnspireerd terug uit Uganda. De goede voorbeelden die we daar gezien hebben tonen aan hoe effectief ontwikkelingssamenwerking kan zijn. Het is bemoedigend om te zien hoe goede samenwerkingsverbanden tussen boeren, verwerkers, trainingsinstellingen en kredietverstrekkers tot productiegroei en welvaartsvermeerdering en dus zelfredzaamheid kunnen leiden. De juiste combinatie van kennis en vaardigheden, middelen en organisatie kan van boeren heuse ondernemers maken.

Rode peper vind ik niet te versmaden. Mijn oudste zoon houdt er ook erg van.

De auteur is politiek adviseur bij Woord en Daad. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl