Zowel Amerika’s partners als binnenlandse critici dringen erop aan de VN een grotere rol te laten spelen bij de wederopbouw van Irak. Hierin is overigens voorzien in de ontwerpresolutie die de Amerikanen aan de VN-Veiligheidsraad hebben voorgelegd, maar dit gaat de meeste landen niet ver genoeg. Volgens Bush is het echter genoeg als de VN Irak helpt een nieuwe grondwet te ontwerpen. „Daar zijn zij goed in”, aldus Bush.

De VN mogen ook waarnemers sturen naar verkiezingen die voor later gepland zijn, maar daar houdt de rol van de volkerenorganisatie volgens de Amerikaanse president wel zo ongeveer op. Morgen spreekt hij de Algemene Vergadering van de VN toe. „Ik zal duidelijk maken dat ik de juiste beslissing nam om Irak aan te pakken en dat dat ook voor de landen geldt die ons in Irak bijstaan”, aldus Bush tegenover Brit Hume van Fox News in het interview dat vanavond wordt uitgezonden.

Geen woord over de onvindbare massavernietigingswapens die Bush’ belangrijkste argument waren om Irak aan te vallen. Hij zal daarentegen de VN een breed voorstel doen om gezamenlijk de verspreiding van massavernietigingswapens aan te pakken, evenals de strijd tegen aids en mensensmokkel. Bush zal de 191 lidstaten van de VN verder oproepen om meer geld ter beschikking te stellen van de wederopbouw van Irak en Afghanistan.

In een artikel in The New York Times benadrukt de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder dat meer internationale hulp alleen mogelijk is „als de VN bij de wederopbouw van Irak een centrale rol spelen.” Dit standpunt onderstreepte hij het afgelopen weekeinde ook tijdens het beraad in Berlijn met Frankrijks president Jacques Chirac en de Britse premier Tony Blair. Op Europees gebied toonden de drie leiders grote eenheid, maar wat Irak betreft bleef de verdeeldheid die zich begin dit jaar al manifesteerde in de VN-Veiligheidsraad.

Daarbij gaat Frankrijk het verst in het pleidooi om de macht in Irak zo snel mogelijk over de dragen aan de Irakezen. Volgens een Frans plan is dit in een tijdsbestek van zes tot negen maanden te verwezenlijken. Dat gaat president Bush veel te vlug. „Kern van ons voorstel aan de Veiligheidsraad is dat er sprake is van een ordelijke overdracht van de macht aan de Irakezen. Daarvoor moet er eerst een grondwet komen. Vervolgens moeten er verkiezingen worden georganiseerd. Als er daarna een wettige regering is geïnstalleerd, kan de macht worden overgedragen”, aldus Bush, die voor dit scenario geen termijn wil noemen.

De Fransen gaat dit te langzaam, maar Parijs is niet van plan om het in de Veiligheidsraad opnieuw tot een confrontatie te laten komen. President Chirac benadrukte tegenover The New York Times dat hij niet van plan is om het Amerikaanse plan met een veto te blokkeren, zoals hij in het voorjaar dreigde. Frankrijk behoudt zich wel het recht voor om zich eventueel van stemming te onthouden. Zover is het nog niet, want het Amerikaanse plan krijgt niet alleen kritiek van Parijs en Bonn, maar ook vanuit Moskou. Ook Ruslands president Vladimir Poetin komt naar New York om de Algemene Vergadering van de VN bij te wonen. Hij zal bij die gelegenheid -ook in een persoonlijke ontmoeting met zijn collega Bush- eveneens aandringen op een grotere rol voor de VN.

Niet alleen internationaal, maar ook op het thuisfront staat Bush onder druk. De voortdurende aanslagen in Irak en de stijgende kosten van de wederopbouw stuiten op verzet. Volgens een opiniepeiling van Newsweek zakte de steun voor Bush’ Irak-beleid onder de Amerikanen tot 46 procent. Het is voor het eerst dat de steun onder de 50 procent uitkomt. Bovendien vindt 56 procent de 87 miljard dollar die Bush extra voor Irak wil uittrekken te veel. Bijna evenveel ondervraagden -57 procent- kritiseert Bush’ economisch beleid.

De kosten van de Iraakse bezetting in mensenlevens en geld wordt dus duidelijk een steeds knellender factor voor Bush, die volgend jaar herkozen wil worden. Vandaar zijn pleidooi voor meer internationale steun. Volgens politiek analist Ivo Daalder van het Brookings Research Instituut in Washington zal dat pleidooi echter op dovemansoren stuiten, als Washington niet bereid is om de verantwoordelijkheden in Irak met andere landen -via de VN- te delen. „Als hij volhoudt dat hij gelijk had en dat de rest van de wereld nu maar braaf moet volgen, dan krijgt hij beslist nul op het rekest”, aldus Daalder.

Nadat eerder onder meer al het Amerikaanse leger en de Verenigde Naties in Irak het doelwit waren van aanslagen, hebben onbekenden zaterdag voor het eerst geprobeerd een lid van de pro-Amerikaanse regeringsraad te doden. Bestuurder Akila al-Hashimi raakte door de aanval in het westen van Bagdad ernstig gewond. Artsen noemden haar situatie zondag „ernstig maar stabiel.”

Al-Hashimi’s twee auto’s tellende konvooi werd zaterdag nabij het huis van de politica met een granaat of bom bestookt en daarna beschoten. Zij werd geraakt in buik, schouder en been. Ook haar chauffeur, broer en lijfwacht raakten gewond.

Na de schietpartij meldden Iraakse zegslieden dat ten minste één verdachte zou zijn gearresteerd of zelfs was doodgeschoten. Een anoniem lid van de door de Amerikanen geleide coalitie zei zondag echter dat er nog geen verdachten waren aangehouden.

De aanval zou zijn uitgevoerd door ten minste vijf mannen, die al-Hashimi vanuit de laadbak van een pick-up-truck beschoten. Het vijftal was volgens omwonenden in de dagen voor de aanval al in de omgeving gezien.

Over de achtergrond van de daders is nog niets bekend. Ahmed Chalabi, huidig voorzitter van de door Amerika ingestelde regeringsraad, speculeerde dat de aanval was uitgevoerd door „Saddams huurmoordenaars”. Anderen, onder wie al-Hashimi’s vrouwelijke collega Capuk, schoven de schuld in de schoenen van buitenlandse strijders, die proberen de Amerikanen uit Irak te verjagen.

De regeringsraad is onder een deel van de Irakezen omstreden. Tegenstanders zien de 25 leden van de interimregering als heulers met de Amerikaanse bezettingmacht.

Al-Hashimi is het hoogstgeplaatste lid van het voormalige regime dat in de regeringsraad zitting nam. In de verdreven overheid van Saddam Hussein werkte zij op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook in de overgangsregering, waarvan zij een van de drie vrouwelijke leden is, houdt al-Hashimi zich bezig met buitenlandse politiek. De prominente sjiitische zou komende week de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York bijwonen.

Bij andere aanslagen kwamen in Irak zaterdag drie Amerikaanse militairen om. Bij de Abu Gharib-gevangenis ten westen van Bagdad stierven twee Amerikaanse militairen door een mortieraanval. Dertien anderen raakten gewond. De gevangenis was in augustus ook al het doelwit van een aanval. Toen kwamen zes Iraakse gedetineerden om het leven en raakten er zestig gewond.

In de stad Ramadi werd een Amerikaan gedood door een bomaanslag op een militair voertuig. In Ramadi wonen veel aanhangers van de verdreven president Saddam Hussein.